Reforma Trybunału. Sąd Najwyższy ostro o zmianach w konstytucji

Sąd Najwyższy kwestionuje proponowaną zmianę konstytucji w sprawie Trybunału Konstytucyjnego. Ingerencja w status sędziów, nieprzewidywalność, brak argumentacji - to niektóre zarzuty SN sformułowane w opinii do projektu.

Publikacja: 21.05.2024 17:24

Reforma Trybunału. Sąd Najwyższy ostro o zmianach w konstytucji

Foto: Adobe Stock

Mowa o senackim projekcie zmiany konstytucji, który jest częścią tzw. czteropaku Bodnara, czyli planu gruntowanej reformy Trybunału Konstytucyjnego.

Bodnar chce zmiany konstytucji w sprawie TK

Składa się na niego uchwalona już uchwała sejmowa i dwa procedowane w Sejmie projekty ustaw. Proponowana nowelizacja ustawy zasadniczej zakłada m.in. wygaszenie trwającej kadencji sędziów, zmianę sposobu ich wyboru, wprowadzenie przy wyborze sędziego czteroletniej karencji dla osób, które pełniły określone funkcje polityczne jak poseł, senator czy członek rządu. Wreszcie propozycja przewiduje stworzenie podstaw dla szerszego stosowania przez sądy rozproszonej kontroli konstytucyjności.

Wniosek o podjęcie inicjatywy ustawodawczej w tej sprawie wnieśli na początku marca senatorowie koalicji rządzącej. Do Senatu trafiły już ekspertyzy konstytucjonalistów, w których wskazano na potrzebę uzupełnienia projektu m.in. o jasne określenie statusu tzw. sędziów dublerów i ograniczenie kandydowania do TK dla wiceministrów i radnych.

Czytaj więcej

Naprawa Trybunału. Zmiany w konstytucji wymagają modyfikacji

Senatorowie dostali też już opinię Sądu Najwyższego. Ta jest zdecydowanie bardziej krytyczna niż ekspertyzy konstytucjonalistów. Pod pismem kierującym stanowisko SN do Sejmu podpisała się I prezes tego sądu Małgorzata Manowska. W opinii negatywnie oceniono propozycję rozszerzenia stosowania konstytucji w sposób bezpośredni przez sądy, czyli tzw. rozproszonej kontroli konstytucyjności.

- Proponowana zmiana nie wnosi żadnej nowej treści normatywnej, a przy tym może rodzić poważne wątpliwości co do sposobu jej rozumienia. Posługuje się nieostrą i nieznaną dogmatyce konstytucyjnej kategorią „niewystarczalności” bezpośredniego stosowania, przez co może rodzić wątpliwości i rozbieżności co do tego, czy w danym wypadku taka sytuacja faktycznie ma miejsce. (…) W efekcie propozycja ta wprowadza więcej nieprzewidywalności do systemu prawa i osłabia pozostałe gwarancje konstytucyjne – opiniuje SN.

Według SN kwestia uprawnienia sądów do samodzielnej kontroli zgodności ustaw z konstytucją nie została rozstrzygnięta i budzi poważne wątpliwości.

Reset kadrowy w TK a status sędziów

Zastrzeżenia dotyczą też proponowanej możliwość jednej reelekcji prezesa i wiceprezesa Trybunału. - Sygnalizowana zmiana spowoduje większy niż obecnie, wpływ prezydenta na sposób wewnętrznej organizacji TK, a przy tym może – jak podkreślał sam TK – mieć wpływ na sposób postępowania samych sędziów – alarmuje SN.

Szczególne wątpliwość SN budzi jednak propozycja jednorazowego wygaszenia kadencji wszystkich sędziów Trybunału. W opinii SN rozwiązanie to doprowadzi do skrócenia kadencji sędziów, których prawidłowość powołania nie była kwestionowana i w konsekwencji może to ingerować w chroniony konstytucyjnie status sędziów.

- Zmiana Konstytucji powinna wpisywać się w istniejące i obowiązujące standardy. Daleko idąca nieprzystawalność proponowanych rozwiązań do zasad wyartykułowanych w obowiązującej ustawie zasadniczej nakazuje bardzo ostrożnie oceniać dopuszczalność takich modyfikacji – wskazuje SN.

Czytaj więcej

Nie ma szans na szybki reset Trybunału. Na co liczy koalicja?

Wszystkich sędziów TK wybierze ten sam Sejm

Wyraża też obawy dotyczące projektowanego wyboru nowych sędziów TK, którzy mieliby zostać wyłonieni przez Sejm w terminie 14 dni od wejścia w życie nowelizacji konstytucji. W konsekwencji tej zmiany TK składać się będzie wyłącznie z sędziów wybranych przez tę samą większość sejmową. A to - zdaniem SN – precedens, który rodzi wątpliwości w odniesieniu do konstytucyjnego modelu Trybunału.

Negatywnie SN ocenił też uzasadnienie projektu. W opinii wskazano, że nie zawiera ono pogłębionej argumentacji, pomija konstytucyjne uwarunkowania proponowanych zmian i w rezultacie nie spełnia standardu poprawnej legislacji.

Prace w Senacie nad projektem zmiany konstytucji rozpocznie w czwartek podczas pierwszego czytania komisja ustawodawcza. Jej przewodniczący senator Krzysztof Kwiatkowski powiedział Rzeczpospolitej, że jest otwarty na uwagi, sugestie i propozycje zmian do projektu ze względu na wagę i znaczenie tej reformy.

Czytaj więcej

Sejm nie godzi się na odrzucenie reformy Trybunału Konstytucyjnego

Mowa o senackim projekcie zmiany konstytucji, który jest częścią tzw. czteropaku Bodnara, czyli planu gruntowanej reformy Trybunału Konstytucyjnego.

Bodnar chce zmiany konstytucji w sprawie TK

Pozostało 96% artykułu
Sądy i trybunały
Prezydium KRS zwraca się do obywateli ws. sędziów sądów dyscyplinarnych
Materiał Promocyjny
Dodatkowe korzyści dla nowych klientów banku poza ofertą promocyjną?
Sądy i trybunały
Manowska przegrała w sądzie. Prezes SN nie dostanie prawie 400 tys. zł
Zawody prawnicze
Od 4 lipca duże zmiany w pracy prokuratorów. Wykażą się w trakcie procesu
Sądy i trybunały
KRS złoży donos do prokuratury na ministra Bodnara i członków Iustitii
Materiał Promocyjny
Lidl Polska: dbamy o to, aby traktować wszystkich klientów równo
Prawo dla Ciebie
Sąd Najwyższy wrócił do sprawy mandatu Mariusza Kamińskiego. Jest decyzja