Czy firma może zwolnić pracownicę pierwszego dnia po „macierzyńskim”? Analiza

Na skutek wdrożenia dyrektywy work-life balance rozszerzono ochronę pracowników-rodziców. Czy w głośnej sprawie tiktokerki, zwolnionej z pracy pierwszego dnia po powrocie z urlopu macierzyńskiego, mogło dojść do naruszeń?

Publikacja: 05.09.2024 12:59

Czy firma może zwolnić pracownicę pierwszego dnia po „macierzyńskim”? Analiza

Foto: Adobe Stock

W mediach ostatnio zawrzało po tym jak, użytkowniczka TikToka @matkapolkaczestochowska, zamieściła nagranie, w którym opowiedziała o zwolnieniu jej z pracy bezpośrednio po powrocie z urlopu macierzyńskiego. Nagranie było pełne emocji, „na gorąco” po wyjściu z biura pracodawcy. Obejrzało je już kilka milionów osób, a kilka tysięcy skomentowało. Odniosła się do tego również firma, której zarzuty dotyczą. Przyczyną zwolnienia, zaprezentowaną przez pracodawcę w mediach, była likwidacja dawnego stanowiska pracy pracowniczki (i kilku innych podobnych stanowisk), która miała miejsce na początku 2023 r. w ramach większej reorganizacji działu wsparcia. Pracodawca wskazał, że nie miał możliwości, aby zaproponować nowe, adekwatne do doświadczenia stanowisko pracy.

Czytaj więcej

Zwolniono ją pierwszego dnia po urlopie macierzyńskim. Prezes znanej firmy odpowiada

Czy po wdrożeniu dyrektywy work-life balance pracodawca może zlikwidować stanowisko pracy, skoro do kodeksu pracy wprowadzono zakaz prowadzenia przygotowań do zwolnień?

Zakaz prowadzenia przygotowań do zwolnienia w praktyce – kogo dotyczy i kiedy ma zastosowanie?

Na skutek wdrożenia dyrektywy work-life balance rozszerzono ochronę pracowników-rodziców. Wprowadzono do kodeksu pracy zakaz prowadzenia przygotowań do wypowiedzenia lub rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia. Kiedy zakaz obowiązuje i co właściwie oznacza w praktyce?

Czytaj więcej

Przyszły rząd chce wspierać zatrudnianie kobiet. Ważne będą szczegóły

Zakaz prowadzenia przygotowań obowiązuje w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego, a także od dnia złożenia wniosku o urlop: macierzyński, na warunkach urlopu macierzyńskiego, ojcowski, rodzicielski aż do zakończenia tych urlopów.

Prowadzenie przygotowań do zakończenia współpracy należy rozumieć szeroko. Nie tylko jako samo podjęcie decyzji o zwolnieniu, ale też jako szukanie przyczyn do zwolnienia oraz jako organizowanie pracy tak, że pracownik zostanie całkowicie zastąpiony przez inne osoby i nie będzie dla niego pracy po powrocie.  

Likwidacja stanowiska pracy podczas urlopu macierzyńskiego w świetle zakazu prowadzenia przygotowań do zwolnienia

Zakaz prowadzenia przygotowań do zwolnienia nie oznacza dla firm, że nie mogą w żadnym wypadku zlikwidować stanowiska pracy. Dużo w praktyce będzie zależeć od indywidualnych okoliczności w sprawie.

Przede wszystkim likwidacja nie może być pretekstem, aby zakończyć współpracę z danym pracownikiem. Sam fakt korzystania z uprawnień rodzicielskich nie może być więc przyczyną wypowiedzenie umowy o pracę ani kryterium doboru do zwolnienia. Nie można zatem prowadzić przygotowań do zwolnienia pracownika, tj. w czasie ochrony zlikwidować stanowiska pracy, na które ma wrócić pracownik, tylko dlatego, że firma chce się go pozbyć. Jeśli jednak jest ku temu wyraźne uzasadnienie biznesowe i z jego powodu dojdzie do rzeczywistej likwidacji jedynego stanowiska pracy lub wszystkich stanowisk pracy danego typu, a ponadto pracodawca faktycznie nie ma możliwości zaoferowania pracownikowi po powrocie stanowiska równorzędnego, to naszym zdaniem można zakończyć z pracownikiem współpracę i nie dojdzie do naruszenia zakazu prowadzenia przygotowań. W takim przypadku pracodawca nie szykował się do dokonania zwolnienia, lecz przeprowadzał zmiany organizacyjne, które nie miały nic wspólnego z rodzicielstwem.

Przykład
Firma zamyka jeden ze sklepów

Doszło do zamknięcia jednego ze sklepów firmy. W konsekwencji doszło do automatycznej likwidacji wszystkich stanowisk pracy w tym sklepie. Podczas likwidacji sklepu zatrudniona była pracowniczka korzystająca z urlopu macierzyńskiego i pracownik podczas urlopu rodzicielskiego. Ochrona tych pracowników związana z rodzicielstwem nie blokuje zwolnienia w takiej sytuacji. Polega ona na tym, że: (I) nie można ich zwolnić w trakcie trwania tych urlopów, (II) dla tych pracowników w przypadku ich powrotu trzeba zapewnić stanowisko równorzędne z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu na warunkach nie mniej korzystnych od tych, które obowiązywałyby, gdyby pracownik nie korzystał z urlopu. Jako że takiego równorzędnego stanowiska w firmie nie ma (nie toczą się również rekrutacje na takie stanowisko), można wypowiadać umowę o pracę. W przypadku pozostałych pracowników, pracodawca nie ma takiego „poszukiwawczego” obowiązku, aby zapewnić stanowisko równorzędne.

Sytuacja komplikuje się, gdy dojdzie do redukcji, a nie likwidacji stanowiska pracy, czyli do zmniejszenia liczby zatrudnionych i usunięcia jednego z kilku takich samych stanowisk. Może okazać się, że firma naruszy zakaz prowadzenia przygotowań. W takim przypadku należy postępować z bardzo dużą dozą ostrożności i zweryfikować dokładnie stan faktyczny. Konieczne jest, aby dobrze ustalić krąg osób, spośród których wybiera się osoby do zwolnienia. Trzeba mieć pewność, że te osoby mogą być w ogóle brane pod uwagę do wyboru podczas redukcji.

Rozwiązanie umowy o pracę w trybie dyscyplinarnym zaraz po powrocie z urlopu rodzicielskiego, a zakaz przygotowań do zwolnienia

Zakaz prowadzenia przygotowań do zwolnienia lub rozwiązania umowy o pracę w trybie dyscyplinarnym ma na celu ochronę pracowników przed dyskryminacją z uwagi na rodzicielstwo. Jeśli więc pracownik podczas urlopu rodzicielskiego ciężko naruszy podstawowe obowiązki pracownicze, np. przez prowadzenie działalności konkurencyjnej, to pracodawca może zbadać sytuację i zakaz prowadzenia przygotowań nie będzie chronił pracownika.

Czytaj więcej

Resort chce dłuższego urlopu macierzyńskiego. Nawet o 8 tygodni. Kto skorzysta?

Przeanalizowanie przyczyn rozwiązania umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika oraz podjęcie konsultacji z związkiem zawodowym należy, naszym zdaniem, uznać za dopuszczalne. Skoro przepisy dopuszczają wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem podczas ciąży, urlopu macierzyńskiego, na warunkach urlopu macierzyńskiego, ojcowskiego i rodzicielskiego aż do zakończenia tych urlopów, jeśli zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika i reprezentująca pracownika organizacja związkowa wyrazi zgodę na rozwiązanie umowy, to tym bardziej należy przyjąć, że prowadzenie przygotowań do zakończenia współpracy jest dopuszczalne.

Konsekwencje naruszenia zakazu prowadzenia przygotowań

Jeśli pracodawca naruszy zakaz prowadzenia przygotowań, to pracownik może odwołać się do sądu i domagać się nawet przywrócenia do pracy. Naruszenie tego może również wiązać się z odpowiedzialnością wykroczeniową i koniecznością zapłaty grzywny nie przez firmę, ale przez osobę, która naruszyła przepis o uprawnieniach pracowników związanych z rodzicielstwem.

dr Iwona Jaroszewska-Ignatowska radca prawny, Partnerka Zarządzająca w People & Law Jaroszewska-Ignatowska Sarek-Sadurska Sp.k.

W mediach ostatnio zawrzało po tym jak, użytkowniczka TikToka @matkapolkaczestochowska, zamieściła nagranie, w którym opowiedziała o zwolnieniu jej z pracy bezpośrednio po powrocie z urlopu macierzyńskiego. Nagranie było pełne emocji, „na gorąco” po wyjściu z biura pracodawcy. Obejrzało je już kilka milionów osób, a kilka tysięcy skomentowało. Odniosła się do tego również firma, której zarzuty dotyczą. Przyczyną zwolnienia, zaprezentowaną przez pracodawcę w mediach, była likwidacja dawnego stanowiska pracy pracowniczki (i kilku innych podobnych stanowisk), która miała miejsce na początku 2023 r. w ramach większej reorganizacji działu wsparcia. Pracodawca wskazał, że nie miał możliwości, aby zaproponować nowe, adekwatne do doświadczenia stanowisko pracy.

Pozostało 90% artykułu
Prawo dla Ciebie
Myśliwi nie chcą okresowych badań. A rząd szykuje ograniczenie polowań
Prawo karne
Prof. Matczak o zatrzymaniu Ryszarda Czarneckiego: Władza lubi pokazać siłę
Płace
Biznes rozczarowany po zaskakującej decyzji rządu. Związkowcy zadowoleni
Sądy i trybunały
Ostre oświadczenie I Prezes SN. Małgorzata Manowska oburzona planami rządu
Zawody prawnicze
Prezydent wręczy nominacje pozostawionym na lodzie absolwentom KSSiP
Materiał Promocyjny
Jak wygląda auto elektryczne