Długi finansowy rozbieg zarobków kobiet

– Największa różnica między zarobkami mężczyzn i kobiet występuje u pracowników w wieku 35–44 lata i wynosi 10,9 proc., co można przypisać tzw. karze za macierzyństwo – zwraca uwagę Sebastian Sajnóg, ekonomista Polskiego Instytutu Ekonomicznego. Tak wynika z najnowszych informacji o zarobkach w gospodarce narodowej w marcu, które podał właśnie GUS. Analiza dotyczy zarobków przeciętnych i mediany (czyli wartości środkowej, przy której 50 proc. zarabia mniej, a drugie 40 proc. więcej pieniędzy).

To, że luka przybrała rożną wartość dla pracowników w różnym wieku, ekonomista tłumaczy wpływem wieku emerytalnego: tego, że jest wcześniejszy dla pań niż panów. Z danych GUS wynika, że luka płacowa rośnie z 5,7 proc. (w przypadku mediany zarobków) wśród pracowników młodszych niż 25-letni do prawie 11 proc. w przypadku osób 35–44-letnich. Potem się zmniejsza, by zginąć w przypadku osób 55-letnich i starszych. Wówczas to kobiety mają o 7,7 proc. wyższe zarobki niż mężczyźni, gdy analizuje się medianę, i o 4,6 proc. wyższe w przypadku płac przeciętnych.

– Po osiągnięciu wieku emerytalnego na rynku pracy zostają przede wszystkim panie, które wykonywały pracę intelektualną, znacznie rzadziej – fizyczną – tłumaczy Sebastian Sajnoga.

Zofia Nowak z Hays Poland sp. z o.o. zwraca uwagę na okres ochronny (cztery lata przed osiągnięciem wieku emerytalnego) jako na jedną z przyczyn tego, że luka płacowa działa na niekorzyść mężczyzn 55–64. – Przed przejściem na emeryturę aktywne zawodowo kobiety znajdują się w okresie ochronnym, który sprzyja stabilizacji – również tej płacowej. Co więcej, kobiety prawie dwukrotnie częściej od mężczyzn są zatrudnione w sektorze publicznym, w którym różnego rodzaju dodatki, np. stażowe, mogą znacząco podwyższyć wynagrodzenie u schyłku kariery zawodowej – przypomina ekspertka.

Tradycyjny podział ról

– Najszybciej płace rosną, gdy zmieniamy zatrudnienie – przypomina Mateusz Żydek, ekspert Randstad Polska. – Młodsze kobiety rzadziej niż ich rówieśnicy zmieniają pracę, rzadziej upominają się o podwyżki. To wynika z przekonania, że kobiety w wieku prokreacyjnym są pracownikami zwiększonego ryzyka zwolnienia. To między innymi jedna z przyczyn luki płacowej wśród młodych – specjalista uważa, że w starszych rocznikach, bliżej osiągnięcia wieku emerytalnego, zmieniają się trendy dotyczące stanowisk pracy: wśród mężczyzn wciąż dominują zawody fizyczne, a wśród kobiet: specjalistyczne i ewentualnie handel. Zmieniają się więc proporcje wynagrodzenia.

– Do najważniejszych czynników generujących lukę płacową należy model rodziny – uważa Kamil Sadowniczyk z Manpower w Polsce.

Najpoważniejsza jest wśród pracowników młodych, którzy zakładają rodziny. Ekspert zwraca uwagę na kilka czynników. – Kobiety częściej decydują się na dłuższe przerwy w karierze zawodowej, co negatywnie wpływa na rozwój zawodowy i poziom wynagrodzenia. Kluczową rolę odgrywa system opieki nad małymi dziećmi, czyli dostępność oraz koszt żłobków czy przedszkoli. Jeśli rodzina nie może skorzystać z takiego wsparcia lub jest to dla niej zbyt wysoki wydatek, rozwiązaniem pozostaje przedłużenie okresu braku aktywności zawodowej – dodaje ekspert. Kraje, w których wskaźniki zatrudnienia kobiet są wysokie, a luka płacowa mniejsza, charakteryzują się większym udziałem pracowników zatrudnionych w elastycznym wymiarze czasu pracy, pracujących w ograniczonej liczbie dni w tygodniu lub mniejszej liczbie godzin dziennie niż w Polsce.

Różnice w branżach

W przypadku mediany płac luka wynosi od 30 proc. na niekorzyść pań w finansach i ubezpieczeniu do 30 proc. na niekorzyść mężczyzn w przypadku budownictwa. Warto pamiętać, że są to dane miesięczne, a to znaczy, że w jednych działach mogły być wypłacone nagrody lub premie, a w innych nie. – W budownictwie przewaga zarobków kobiet to efekt tego, że zajmują lepiej płatne miejsca (np. projektowanie, nadzór), a mężczyźni zajmują się pracami fizycznymi – zwraca uwagę Piotr Soroczyński z KIG.

Krzysztof Bocian, analityk, WiseEuropa, zwraca uwagę na różnice w luce pomiędzy średnimi płacami a medianą. – Są sektory, w których te odchylenia są niewielkie, kilkuprocentowe, wyższe różnice dotyczą średniej niż mediany, np. górnictwo czy administracja publiczna. Rozkład wynagrodzeń jest prawdopodobnie dosyć „spłaszczony”, a ekstremalnie wysokie płace (np. na poziomie zarządczym) nie wpływają tak silnie na średnią. Mamy branże, gdzie ta różnica jest już większa, np. IT, informacja i komunikacja, finanse i ubezpieczenia czy działalność profesjonalna i naukowa. Tam luka w przypadku płac przeciętnych jest wyższa przynajmniej o kilkanaście procent. W tych branżach można mówić o „premii za specjalizację” lub „premii za odpowiedzialność”, ponieważ – zwłaszcza w sektorze prywatnym – jest wielu pracowników o wysokich kompetencjach, odpowiedzialności i z doświadczeniem, gdzie górna granica wynagrodzeń znacznie odbiega od reszty rynku. Dodatkowo, wynagrodzenia kadr zarządczych ciągną tę statystykę w górę.

Wynagrodzenia Praca Płace

Pozostało 90% artykułu