Udział w nielegalnym strajku a konsekwencje dyscyplinarne wobec pracownika

Uczestnictwo w bezprawnie zorganizowanej akcji protestacyjnej to podstawa nawet do dyscyplinarnego zwolnienia pracownika. Jednak musi on mieć pełną świadomość co do jej niezgodności z prawem.

Publikacja: 07.02.2019 04:10

Udział w nielegalnym strajku a konsekwencje dyscyplinarne wobec pracownika

Foto: Fotorzepa, Piotr Guzik PG Piotr Guzik

Strajk jest ostatecznym narzędziem używanym w celu rozwiązania sporu zbiorowego między pracodawcą a organizacją związkową. Wymogi formalne do przeprowadzenia akcji strajkowej precyzyjnie określają przepisy ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Organizacja związkowa może ogłosić i przeprowadzić strajk tylko po przejściu odpowiedniej procedury.

Czytaj też:

Udział w nielegalnym strajku nie zawsze uzasadnia dyscyplinarkę

Odpowiedzialność organizatora strajku

Najpierw zgłoszenie żądań

Pierwszym krokiem jest wszczęcie formalnego sporu zbiorowego, tj. zgłoszenie żądań przez związek zawodowy i niespełnienie ich przez pracodawcę. Następnie strona związkowa i pracodawca muszą podjąć próbę rozwiązania sporu zbiorowego za pomocą rokowań lub mediacji. Jeżeli nie doprowadzą do rozwiązania sporu zbiorowego, przed ogłoszeniem strajku związek zawodowy musi jeszcze przeprowadzić referendum strajkowe i uzyskać zgodę pracowników na przeprowadzenie akcji strajkowej. Za strajkiem musi opowiedzieć się większość pracowników zatrudnionych w zakładzie pracy, który ma być objęty strajkiem, przy co najmniej 50-proc. frekwencji.

Ogłoszenie i przeprowadzenie akcji strajkowej w sytuacji, gdy związek zawodowy nie spełnił wszystkich wskazanych wyżej wymagań, powoduje, że akcja strajkowa jest nielegalna.

Związek zawodowy może ogłosić strajk bez rokowań i mediacji tylko wtedy, gdy przeprowadzenie tej procedury uniemożliwia pracodawca swoim bezprawnym działaniem.

Strajku nie mogą usprawiedliwiać żądania, co do których rokowania zakończyły się podpisaniem porozumienia. Takie stanowisko potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 17 lutego 2005 r. (II PK 217/04).

Odpowiedzialność organizatorów...

Rodzaj sankcji, jaką pracodawca może zastosować w stosunku do pracowników biorących udział w nielegalnym strajku, zależy od ich pozycji w strukturach związkowych i od tego, czy mieli świadomość, że strajk jest nielegalny.

Odpowiedzialność organizatorów nielegalnej akcji strajkowej jest oceniana bardziej surowo. Przyjmuje się, że osoby te zawsze mają świadomość niezgodnego z prawem charakteru akcji strajkowej. Z tego powodu, naruszenie przez nich podstawowych obowiązków pracowniczych zawsze ma charakter zawiniony. W rezultacie, pracodawca może rozwiązać z tymi osobami umowę o pracę w trybie dyscyplinarnym.

>> Grzywna lub ograniczenie wolności

Organizatorzy nielegalnego strajku, obok odpowiedzialności dyscyplinarnej, mogą także ponosić odpowiedzialność karną. Ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych wskazuje, że osoba kierująca strajkiem zorganizowanym niezgodnie z prawem podlega grzywnie lub karze ograniczenia wolności (art. 26 ust. 2).

... i innych uczestników

Inaczej kształtuje się odpowiedzialność zwykłych pracowników, niebędących organizatorami strajku. W ich przypadku pracodawca może rozwiązać umowę o pracę tylko wtedy, gdy mieli oni pełną świadomość tego, że akcja strajkowa jest zorganizowana niezgodnie z prawem. Jeżeli pracownicy nie wiedzą, że strajk, w którym uczestniczą, jest nielegalny, rozwiązanie z nimi umowy o pracę bez wypowiedzenia może być uznane za zbyt daleko idącą sankcję.

W przypadku rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę, rzeczywistą przyczyną nie jest sam udział w akcji protestacyjnej, ale ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, polegające na nieprzestrzeganiu ustalonego porządku i dyscypliny pracy.

Kwestia świadomości

Na ogół ciężko jest ocenić stan świadomości pracowników. Pracodawca nie może mieć pewności, że szeregowi pracownicy są zaznajomieni z procedurą przeprowadzania akcji strajkowych. Dlatego jeżeli ogłoszona akcja strajkowa jest nielegalna, to pracodawca powinien poinformować o tym wszystkich pracowników przez rozpoczęciem strajku. Jeżeli zatrudnieni kontynuują protest, mimo że zostali poinformowani o bezprawności strajku, należy uznać, że działają z pełną świadomością. W takiej sytuacji muszą się liczyć ze zwolnieniem z pracy.

>> Inne akcje protestacyjne

W przypadku sporów zbiorowych strajk jest na ogół ostatecznością. Organizacje związkowe częściej decydują się na przeprowadzenie innego rodzaju akcji protestacyjnych. Chodzi m.in. o pikiety, akcje ulotkowe czy oflagowanie zakładu pracy.

Podobnie jak w przypadku strajku, inne akcje protestacyjne są dopuszczalne tylko po uprzednim przejściu odpowiedniej procedury. W przypadku akcji protestacyjnych konieczne jest wszczęcie sporu zbiorowego i zakończenie fazy rokowań. Podjęcie działań protestacyjnych wcześniej, tj. w trakcie rokowań, jest niezgodne z prawem. W takiej sytuacji odpowiedzialność pracowników kształtuje się podobnie, jak w przypadku strajku.

Maciej Andrzejewski adwokat, Starszy Prawnik w kancelarii CMS

Strajk jest ostatecznym narzędziem używanym w celu rozwiązania sporu zbiorowego między pracodawcą a organizacją związkową. Wymogi formalne do przeprowadzenia akcji strajkowej precyzyjnie określają przepisy ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Organizacja związkowa może ogłosić i przeprowadzić strajk tylko po przejściu odpowiedniej procedury.

Czytaj też:

Pozostało 92% artykułu
Prawo karne
Wypadek na Trasie Łazienkowskiej. Nowe, szokujące informacje ws. Łukasza Żaka
Prawo dla Ciebie
Chronili swoje samochody przed powodzią. Policja wzywa ich na komendę. Będą mandaty?
Prawo karne
Ekstradycja Sebastiana M. Pomoże interwencja Radosława Sikorskiego?
Prawo dla Ciebie
Pracodawcy wypłacą pracownikom wynagrodzenie za 10 dni nieobecności
Materiał Promocyjny
Wpływ amerykańskich firm na rozwój polskiej gospodarki
Prawo pracy
Powódź a nieobecność w pracy. Siła wyższa, przestój, czy jest wynagrodzenie