Urzędnicy skarbowi bardzo często żądają od podatników dostarczania licznych dokumentów związanych z kontrolą. Adresatami tego rodzaju wezwań są jednak nie tylko kontrolowani podatnicy, ale również ich kontrahenci, do których drzwi skarbówka puka w ramach tzw. kontroli krzyżowych. Nie byłoby w tym nic zdrożnego, gdyby nie upowszechniające się zjawisko zalewania podatników żądaniami dostarczania coraz większej liczby dokumentów w krótkim czasie. Jak w takich sytuacjach powinien się zachować podatnik? Czy urzędnicy w formułowaniu żądań nie podlegają żadnym ograniczeniom?
Utrwalone zwyczaje
Pytania o granice żądań skarbówki powstają przeważnie wtedy, gdy kontrolujący, eskalując wezwania do przedłożenia dokumentów, przekroczą pewien punkt krytyczny. Do tego momentu podatnicy zwyczajowo przekazują kserokopie dokumentów na wezwania organu. Zwyczajowo, bo przepisy prawa wyraźnie takiego obowiązku na nich nie nakładają.
Co wynika z przepisów
Przepisy proceduralne określają zasady dostępu skarbówki do dokumentów podatników w zależności od trybu w jakim podatnik jest kontrolowany. W trybie najmniej sformalizowanym, jakim są czynności sprawdzające, fiskus ma za zadanie sprawdzenie przede wszystkim terminowości składania zeznań i deklaracji podatkowych oraz ich formalnej poprawności. Wglądu w dokumenty urzędnicy mogą dokonywać w zasadzie tylko wtedy, gdy z deklaracji wynika, że podatnik skorzystał z ulgi podatkowej, a przepisy prawa wymagały od niego posiadania stosownych dokumentów.
Szerszymi uprawnieniami w zakresie pozyskiwania dokumentów organy kontrolne dysponują w toku kontroli podatkowej lub celno-skarbowej. Jakkolwiek pierwszą z nich prowadzą naczelnicy urzędów skarbowych, a drugą naczelnicy urzędów celno-skarbowych i zachodzą pomiędzy nimi pewne różnice, to jednak zasady dostępu do dokumentów podatników są podobne.
W toku jednej i drugiej kontroli urzędnicy fiskusa są uprawnieni do żądania udostępniania akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli oraz do sporządzania z nich odpisów, kopii, wyciągów, notatek, wydruków i udokumentowanego pobierania danych w formie elektronicznej. Podatnicy są natomiast zobowiązani umożliwić wgląd w dokumenty i ewidencje objęte zakresem kontroli, w tym w dokumenty handlowe, księgowe i finansowe.