Bezsilność Trybunału Konstytucyjnego rośnie. Uchwała naprawcza Sejmu ponad wyrokiem TK

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie unieważnia skutków uchwały Sejmu w sprawie sędziów dublerów — twierdzi RPO i wycofuje swoją sprawę z Trybunału. Według ekspertów to dobry przykład dla innych organów państwa.

Aktualizacja: 14.06.2024 12:19 Publikacja: 14.06.2024 04:30

Julia Przyłębska

Julia Przyłębska

Foto: rp.pl

Rzecznik praw obywatelskich wycofał się właśnie ze sprawy przed TK dotyczącej obrotu gruntami rolnymi. Powodem jest obecność tzw. sędziego dublera w składzie orzekającym. Chodzi o Justyna Piskorskiego, który — zdaniem prof. Marcina Wiącka — został wybrany na stanowisko sędziego TK z naruszeniem konstytucji.

Czytaj więcej

Sprawa dożywotniego odbierania prawa jazdy. Ważny ruch RPO

Uchwała Sejmu w sprawie Trybunału Konstytucyjnego jednak działa

To kolejny raz kiedy RPO wycofuje swój udział z postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Czyni tak od maja i zapowiedział, że będzie tak robił zawsze wtedy, gdy w składzie znajdzie się sędzia dubler. Powołuje się przy tym na głośną uchwałę Sejmu z marca w sprawie kryzysu konstytucyjnego w Trybunale.

Mowa o sejmowej uchwale będącej częścią rządowego planu gruntownych zmian w TK, nazywanego czteropakiem Bodnara. Posłowie stwierdzili w niej, że Julia Przyłębska nie ma uprawnień do kierowania Trybunałem, a trzech tzw. sędziów dublerów nie jest sędziami TK. Według Wiącka uchwała ta skutkuje wzruszeniem uchwał Sejmu o wyborze tzw. sędziów dublerów i wyeliminowaniem ich z obrotu prawnego.

W konsekwentnym działaniu RPO nie byłoby nic wyjątkowego, gdyby nie jego zakres. Tym razem prof. Wiącek wycofał z Trybunału nie tylko swój udział w sprawie, ale także wniosek inicjujący to postępowanie. A wyrok w sprawie obrotu gruntami rolnymi ma zapaść w Trybunale jeszcze w czerwcu, po ośmiu latach od złożenia wniosku. Czy ruch RPO zblokuje wydanie wyroku przez TK w tej sprawie? Niekoniecznie. Trybunał bowiem połączył do wspólnego rozpoznania podobne wnioski złożone przez RPO oraz grupy posłów i senatorów. I niewykluczone jest, że właśnie te pozostałe wnioski zostaną przez TK rozpoznane.

Wyrok TK nie załatwi kwestii sędziów dublerów

Kluczowe jest też to, że RPO stosując uchwałę Sejmu w tej sprawie uczynił to wbrew wyrokowi TK z 28 maja, w którym Trybunał uznał tę uchwałę za niezgodną z konstytucją. W orzeczeniu tym Trybunał stwierdził, że Sejm nie ma uprawnień "do kwestionowania w drodze uchwały kompetencji orzeczniczych sędziów TK, podważania mocy powszechnie obowiązującej wyroków TK, zakazywania innym organom władzy publicznej wykonywania orzecznictwa TK”. Według rzecznika wyrok ten nie anuluje jednak skutków uchwały, a ściślej mówiąc nie podważa wzruszenia ważności wyboru sędziów dublerów.

— Wynika to z faktu, że w świetle konstytucji wyrok TK nie anuluje ani nie unieważnia z mocy prawa skutków wywołanych przez akt uznany za niekonstytucyjny w okresie poprzedzającym wydanie wyroku — twierdzi Wiącek.

A zauważmy, że uchwała Sejmu weszła w życie w połowie marca, czyli ponad dwa miesiące przed wyrokiem TK w tej sprawie.

Z argumentacją rzecznika zgadza się konstytucjonalista dr Tomasz Zalasiński.

— RPO ma rację, wyrok Trybunału nie unieważnił skutków uchwały Sejmu. W chwili podjęcia tej uchwały przez Sejm: po pierwsze wykonano wyroki ETPC, a po drugie zerwano wszelkie więzi prawne i relacje tzw. sędziów dublerów z Trybunałem Konstytucyjnym. W rezultacie trzech sędziów dublerów już nic nie łączy z TK pod względem prawnym. I nie zmienia tego wydany w maju wyrok Trybunału — mówi dr Zalasiński.

Czytaj więcej

TK orzekł w swojej sprawie: uchwała naprawcza Sejmu niekonstytucyjna

RPO wytycza szlak. Potrzebna solidarność innych organów

Zaznacza przy tym, że uchwała Sejmu, usuwająca skutki kryzysu konstytucyjnego w TK, nie ma wyłącznie charakteru politycznego i deklaratoryjnego, jak sądzą niektórzy prawnicy, lecz wywołuje istotne skutki prawne, wykonując wyroki ETPC. Dowodem na to — jak podkreśla — są działania rzecznika praw obywatelskich.

Zdaniem Zalasińskiego w ślad za RPO powinny pójść inne organy państwa.

— Uważam, że prokurator generalny oraz Sejm powinni bezwzględnie wycofywać swój udział ze wszystkich spraw przed TK, w których uczestniczą osoby niebędące sędziami Trybunału, czyli tzw. dublerzy. Założeniem uchwały Sejmu było bowiem usunięcie wszelkich podstaw prawnych dla orzekania sędziów dublerów. Uchwała skutek taki wywołała — twierdzi ekspert.

Opinia dla "Rzeczpospolitej"
Prof. Andrzej Zoll, były prezes TK i były rzecznik praw obywatelskich

Uważam, że rzecznik praw obywatelskich ma rację w tej sprawie i gdybym był rzecznikiem też nie współdziałałbym z takim Trybunałem. Bo niestety nie mamy już Trybunału Konstytucyjnego. Wiele spraw, w których orzeka jest kompletnie poza jego kompetencją, jak chociażby ostatnie zabezpieczenia. Co więcej, sądzę, że ten Trybunał nie ma w ogóle podstawy do orzekania. W rezultacie dziś żadna decyzja TK nie pociąga za sobą skutków prawnych, również ta dotycząca uchwały Sejmu usuwającej skutki kryzysu konstytucyjnego w TK. A w uchwale tej jest przecież wezwanie skierowane do wszystkich organów państwa do uznawania decyzji TK jako niewywołujących skutków prawnych. Oby w ślad za rzecznikiem poszły inne instytucje.

Czytaj więcej

Presja na Trybunał. RPO zastosował uchwałę Sejmu ws. dublerów i Przyłębskiej

Rzecznik praw obywatelskich wycofał się właśnie ze sprawy przed TK dotyczącej obrotu gruntami rolnymi. Powodem jest obecność tzw. sędziego dublera w składzie orzekającym. Chodzi o Justyna Piskorskiego, który — zdaniem prof. Marcina Wiącka — został wybrany na stanowisko sędziego TK z naruszeniem konstytucji.

Uchwała Sejmu w sprawie Trybunału Konstytucyjnego jednak działa

Pozostało 94% artykułu
Czym jeździć
Technologia, której nie zobaczysz. Ale możesz ją poczuć
Tu i Teraz
Skoda Kodiaq - nowy wymiar przestrzeni
Edukacja i wychowanie
Jedna lekcja religii w szkołach, dwie w przedszkolach i grupy międzyszkolne. Jest projekt zmian
Prawo dla Ciebie
Nowy obowiązek dla właścicieli psów i kotów. Znamy szacowany koszt
Edukacja i wychowanie
Ferie zimowe 2025 później niż zazwyczaj. Oto terminy dla wszystkich województw