Psychologów w szkołach brakuje nie tylko z powodu pieniędzy

O tym, że „białe plamy” na mapie polskich szkół, w których wciąż nie ma psychologa znikają, ministra edukacji Barbara Nowacka przekonywała w poniedziałkowej rozmowie z Radiem ZET. Dotychczasową skalę problemu, który narastał przez ostatnie kilka lat, pokazał jednak wrześniowy raport Najwyższej Izby Kontroli. Wynika z niego, że w ubiegłym roku psychologów wciąż nie było w 42 proc. placówek oświatowych - choć w porównaniu do lat poprzednich sytuacja i tak bardzo się poprawiła. W 40 proc. kontrolowanych szkół nie udało się jednak zatrzymać tych już zatrudnionych.

Specjalistów w szkołach ma być więcej, ale skąd ich brać? 

Od września 2022 r. znowelizowane prawo oświatowego narzuciło na szkoły i przedszkola obowiązek zatrudniania specjalistów. Jak komentuje Marek Pleśniar, dyrektor biura Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kadry Kierowniczej Oświaty (OSKKO), stojący na czele szkół zgłaszają nie tyle brak psychologów, ile właśnie konieczność szybkiego reagowania na centralnie wprowadzane zmiany w placówkach.

- A w nich potrzebni są psychologowie, którzy znają dzieci – zarówno te z konkretnej szkoły, jak i ogólnie – zauważa dyrektor. - Części przyjmowanych osób brakuje zaś praktyki. Ci, którzy ją mają i cieszą się renomą zwykle prowadzą praktykę prywatną, bo rodziny poszukują dla dzieci pomocy specjalistów; jeśli pracują w szkole to zwykle po to, by nie tracić z nią kontaktu – uważa.

Czytaj więcej

Plus Minus

Rodzice. Pierwsi podejrzani

Nie radzisz sobie w życiu? Terapeuta powie, że to z pewnością wina zimnego emocjonalnie ojca. Albo nieporadnego. Nadopiekuńczej matki. Albo zdystansowanej. Przed nowym rokiem szkolnym warto się zastanowić, co jest naprawdę kluczowe w kształtowaniu osobowości – wychowanie, rówieśnicy, a może geny?

Dyrektor przypomina, że wprowadzane centralnie standardy oznacza określoną liczbę specjalistów na liczbę dzieci, np. właśnie psychologów. - W praktyce oznacza to, że jeśli w danej szkole bardziej potrzebny jest pedagog, a w przypadku przedszkola – logopeda, z etatów tych drugich często „zabiera” się godziny dla psychologów – tłumaczy Marek Pleśniar. I przyznaje, że rozwiązaniem takiego problemu może być gminny program specjalny umożliwiający zatrudnienie na etacie po jednym z ekspertów z każdej dziedziny - ale to nie są przypadki częste.

Jednak zdaniem Urszuli Woźniak, wiceprezes zarządu głównego Związku Nauczycielstwa Polskiego (ZNP), przedstawiony w raporcie NIK stan rzeczy wciąż się utrzymuje. - Psychologów w szkołach brakuje, co widać choćby w przesyłanych przez dyrektorów szkół arkuszach organizacyjnych, obejmujących okres do 10 września – informuje. Jej zdaniem oferowane w nich wynagrodzenie nie jest atrakcyjne dla kogoś, kto może prowadzić własną praktykę czy zatrudnić się w jednostkach ochrony zdrowia.

Urszula Woźniak również uważa, że w szkołach, których dyrektorzy nie mogą znaleźć psychologów powinni mieć możliwość zatrudniania na ich miejscu innych specjalistów – pedagogów szkolnych czy logopedów, których potrzebują m.in. dzieci w wieku przedszkolnym.

Czytaj więcej:

Administracja

Próby samobójcze uczniów. Jakie obowiązki ma szkoła?

Dyrekcja i nauczyciele mają obowiązek reagować na każdy sygnał o zagrożeniu bezpieczeństwa i życia ucznia. Od września br. każda placówka powinna mieć odpowiednią liczbę psychologów.

Pro

Psycholog szkolny musi być w gotowości, a nie na zastępstwie w klasie

Jak zauważa z kolei Patryk Hałajczak, psycholog pracujący w przedszkolu oraz szkołach podstawowej i ponadpodstawowej, jego kolegów po fachu każdego roku kończących wydziały jest sporo, ale do zawodu wchodzą oni bez wystarczających zasobów: doświadczenia, praktyki i specjalności czy wiedzy, np. rozwojowej lub edukacyjnej. Zderzają się z rzeczywistością, w której – jak wyjaśnia ekspert - psycholog szkolny może być wysyłany na zastępstwa za nauczycieli różnych przedmiotów. I choć nie są to „puste godziny”, bo ma on wtedy możliwość działania z uczniami, w praktyce odciąga się go od jego podstawowych obowiązków.

- Czasami dla jego pracy w niektórych szkołach nie ma zrozumienia. A moim zdaniem do tego nie potrzeba zmiany przepisów, tylko wiedzy i świadomości dyrekcji, nauczycieli oraz rodziców, jaką pełni on w szkole rolę i w jakim celu on tam jest – tłumaczy Patryk Hałajczak.

I alarmuje, że w zawodzie panuje nieustająca rotacja. - Na przykładzie własnego powiatu mogę powiedzieć, że spora liczba etatów w placówkach zajmowana jest przez rok czy dwa – po czym miejsce się zwalnia. W swojej poprzedniej szkole pracowałem przez trzy lata i usłyszałem, że na przestrzeni dekady byłem najdłużej pracującym w niej psychologiem – przyznaje.