Wsparcie rodziny pozostającej w kryzysie ma dawać tzw. system pieczy zastępczej, czyli zespół osób, instytucji i działań mających zapewnić czasową opiekę i wychowanie dzieciom, gdy nie mogą ich wychowywać ani sprawować nad nimi opieki rodzice – z różnych powodów, np. z swojej nieporadności lub uzależnienia albo stosowania przemocy. Piecza zastępcza jest organizowana w dwóch zasadniczych formach: jako piecza zastępcza rodzinna lub instytucjonalna. Rodzinna może być sprawowana w formie rodziny zastępczej spokrewnionej, niezawodowej lub zawodowej (w tym pełniącej funkcję pogotowia rodzinnego lub specjalistycznej: dla małoletnich matek, dzieci niepełnosprawnych lub umieszczonych na podstawie ustawy o postępowaniu w sprawie nieletnich) albo rodzinnego domu dziecka. Z kolei instytucjonalną sprawuje się w trzech formach: placówki opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej lub interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego.
Czytaj więcej
Prawie 15 tys. zł miesięcznie będzie otrzymywać żona i dwoje dzieci policjanta, który zginie na służbie.
Gruntowna reforma
Na mocy ustawy z 7 października 2022 r. znowelizowano ustawę z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, która obowiązuje od 2012 r. Wymagała ona gruntownej reformy. Większość zmian weszła w życie 1 lutego 2023 r. Były długo wyczekiwane. Na tle dotychczasowych rozwiązań należy ocenić je pozytywnie.
Po pierwsze, wprowadzono zakaz tworzenia nowych placówek opiekuńczo-wychowawczych typu socjalizacyjnego, interwencyjnego oraz specjalistyczno-terapeutycznego, a także regionalnych placówek opiekuńczo-terapeutycznych i interwencyjnych ośrodków preadopcyjnych. Zarazem ustawodawca pozostawił możliwość dokonania przekształceń placówek już istniejących bez zwiększania liczby miejsc w formach instytucjonalnych w danym powiecie lub województwie. Zakaz ma się przyczynić do tzw. deinstytucjonalizacji pieczy zastępczej. Chodzi o to, by w razie potrzeby zamiast w placówkach o charakterze instytucjonalnym dzieci można było umieszczać w środowisku bardziej przyjaznym, tj. w pieczy świadczonej w formach rodzinnych, szczególnie w rodzinach zastępczych. To rozwiązanie jest pożądane, gdy wpisuje się w zasadnicze cele ustawy, aby przy realizacji określonych w niej zadań zawsze mieć na względzie podmiotowość dziecka i jego prawo do wychowania w rodzinie, nawet jeśli nie będzie to rodzina biologiczna. Dzięki temu możliwe będzie zapewnienie pokrzywdzonym dzieciom zindywidualizowanej opieki i właściwych warunków rozwoju.
Tworzenie nowych placówek nadal jest możliwe, ale wyjątkowo, po spełnieniu dodatkowych warunków, tj. za zgodą wojewody i z opinią rzecznika praw dziecka.
