W mijającym roku zapadło wiele istotnych orzeczeń z obszaru prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Prym wiódł oczywiście Sąd Najwyższy. Aktywny był też Trybunał Sprawiedliwości UE.
Jednorazowe odszkodowanie za wypadek
Członkom rodziny ubezpieczonego przysługuje jednorazowe odszkodowanie także w razie śmierci wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej rencisty (mającego ustalone w decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy), który spełniał ustawowe przesłanki przyznania mu prawa do renty wypadkowej. Sąd Najwyższy orzekł na korzyść bliskich osób ubezpieczonych, mając na uwadze, że zawodowy charakter wielu chorób ujawnia się często po latach – uchwała Sądu Najwyższego z 14 grudnia 2022 r. (sygn. III UZP 4/22).
Czytaj więcej
Członkom rodziny zmarłego przysługuje jednorazowe odszkodowanie także wówczas, gdy choroba zawodowa została stwierdzona po śmierci ubezpieczonego.
Ubezpieczenie chorobowe
SN uznał, że dobrowolne ubezpieczenie chorobowe osoby prowadzącej działalność gospodarczą ustaje, gdy była opłacana składka niższa niż należna, nawet jeśli w terminie. Co prawda od stycznia 2022 r. zmieniły się przepisy w taki sposób, że zrezygnowano z reguły ustawania z mocy prawa dobrowolnych ubezpieczeń społecznych, w tym chorobowego, na skutek nieopłacenia składek w terminie. W konsekwencji nieterminowe opłacenie należności nie jest już przyczyną ustawania ubezpieczeń. Uchwała SN ma jednak znaczenie dla osób, które walczą z ZUS w sądzie o wypłatę zasiłku, gdy uiścili składkę w niepełnej wysokości. Jest ono też ważne dla tych, którzy nie dopłacili składki i czekają na decyzję o przywróceniu terminu na jej opłacenie i w konsekwencji wypłatę np. zasiłku macierzyńskiego. SN orzekł jednak nie po myśli ubezpieczonych. Uznał, że w takim przypadku ubezpieczenie ustaje – uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 10 lutego 2022 r. (sygn. III UZP 10/21).
Ustalanie wartości przedmiotu sporu
W sprawie z odwołania od decyzji ZUS o niepodleganiu dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu wartość przedmiotu zaskarżenia jest ustalana jako suma świadczeń z ubezpieczenia chorobowego za sporny okres (nie więcej niż za rok) – uznał Sąd Najwyższy. Ma to znaczenie dla dopuszczalności wnoszenia środków zaskarżenia. SN zaznaczył jednak, że wiele zależy od sprawy. Jeżeli istotą sporu będzie to, czy ubezpieczony powinien płacić należności na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, to w takich sprawach wartość przedmiotu zaskarżenia będzie się odnosiła do wysokości składek. Gdy natomiast ubezpieczony domaga się stwierdzenia obowiązku ubezpieczenia (wbrew ZUS) i jego interes prawny sprowadza się do otrzymania zasiłku, to wartość przedmiotu zaskarżenia powinna odnosić się do świadczeń – uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 20 stycznia 2022 r. (sygn. III UZP 8/21).