Sydney Sweeney – nie taka słodka blondynka

Choć kawały o blondynkach nie należą do humoru najwyższych lotów, scenarzyści Saturday Night Live (SNL), jednego  najpopularniejszych amerykańskich programów komediowych, postanowili ostatnio sięgnąć po żarty z – wydawać by się mogło – minionej epoki. W marcowym odcinku cyklu, kojarzonego raczej z parodią, absurdem i satyrą, cięty dowcip zastąpili rubasznymi scenkami o kelnerce rozlewającej piwo ku uciesze zaglądających jej w dekolt gości. Skecz wyglądał tak, jak gdyby jego celem nie było rozbawienie publiczności, a raczej wciśnięcie Sydney Sweeney, marcowej gościni programu, w skąpe ubranie kelnerki. Zupełnie jak gdyby uznali, że dla atrakcyjnej kobiety nie warto silić się na bardziej wyszukany dowcip – w końcu i tak wszyscy skupią się na czym innym.

Bo też i 27-letnia Sweeney uosabia klasyczny amerykański ideał urody – niebieskie oczy, figura klepsydry, gęste, jasne włosy, piękny uśmiech. Dość powiedzieć, że na tegorocznym afterparty po gali wręczenia Oscarów pojawiła się w sukni Marca Bouwera bezpośrednio nawiązującej do kreacji Marilyn Monroe z filmu „Mężczyźni wolą blondynki” (1953). Na dokładkę równo 20 lat wcześniej miała ją na sobie Angelina Jolie.

Otoczenie Sweeney ewidentnie próbuje kreować jej wizerunek w dialogu z tradycją amerykańskiej seksbomby. W monologu dla SNL aktorka żartowała, że jej planem B na karierę było „pokazanie cycków” (tu znów możemy pogratulować scenarzystom polotu). Ale czy opieranie się na pretty privilege (z ang. przywileju piękna), nawet z pewną dozą ironii, może okazać się skuteczną strategią w branży, która poszukuje dziś raczej tego, co androginiczne, nienormatywne, dotychczas niereprezentowane?

Czytaj więcej

Plus Minus

Współczesne filmy to wyroby feministycznopodobne

W świecie filmu nie brakuje dziś ciekawych reżyserek z autorską wizją i własnym pomysłem na kino. Jane Campion, Sofia Coppola, Chloé Zhao, Céline Sciamma czy Emerald Fennell. Mają własne historie do opowiedzenia, znacznie bardziej interesujące niż hollywoodzkie wydmuszki, w których Danny’ego Oceana zastępuje napadająca na kasyno Debbie.

Pierwsza blondynka w Hollywood. Wcale nie Marilyn Monroe

W kulturze zachodniej blond został skojarzony z seksualnością już w czasach starożytnych. Według Joanny Pitman, autorki książki „On Blondes”, urodzony w IV wieku p.n.e. poeta Menander drwił, że „żadna cnotliwa kobieta nie nosiłaby żółtych włosów”. Grek opisywał blondynki wręcz jako zagrożenie dla społeczeństwa – miały gorszyć uczciwych obywateli, sabotować zaślubiny, a nawet rozbijać porządek społeczny. We wczesnych latach republiki rzymskiej kobiety trudniące się pracą seksualną można było rozpoznać właśnie po rozjaśnionych włosach. Jako złotowłose były opisywane grecka Afrodyta i rzymska Wenus. Jak podaje Pitman, figura „głupiej blondynki” pojawiła się jednak dopiero w XVIII wieku za sprawą francuskiej kurtyzany, Rosalie Duthé. Jej uroda pozostawała inspiracją dla grona malarzy, co jednak nie uchroniło Duthé przed ostrzem paryskiej satyry – jednoaktowa komedia opisująca jej towarzyskie wpadki tygodniami nie schodziła z afiszy.

Hollywood pokochało blondynki za sprawą Jean Harlow, która platynowy odcień uczyniła swoim znakiem firmowym. Jej „Platynowa blondynka” (1931) sprawiła, że Amerykanki zaczęły masowo utleniać włosy, a organizator konkursu inspirowanego filmem zaoferował 10 tysięcy dolarów za najwierniejszą kopię fryzury Harlow. Wytwórnie natychmiast skapitalizowały nowy trend – na ekrany kin weszły „Kaprys platynowej blondynki” (1932) i „Wybuchowa blondynka” (1933), a kolejne aktorki zaczęły łączyć seksapil z kolorem włosów. Mae West, Veronica Lake, Bette Davis, Kim Novak czy Tippi Hedren zwodziły i uwodziły swoich ekranowych partnerów, układając przed lustrem platynowe pukle. Niedługo wcześniej Anita Loos, jedna z najważniejszych scenarzystek wczesnego kina, opublikowała powieść „Mężczyźni wolą blondynki” (1925), która błyskawicznie zyskała status bestsellera.

Loos pisała swoją książkę w epoce jazzu, gdy Hollywood nie objęły jeszcze regulacje kodeksu Haysa, a pozycja kobiet w przemyśle filmowym była silniejsza niż w okresie intensywnej autocenzury. Ekranizacja powieści w reżyserii Howarda Hawksa powstała już w czasie mniej łaskawym dla ambitnych aktorek. Kulturoznawca prof. Ralph J. Poole zwraca uwagę, że wykreowana przez Anitę Loos postać Lorelei Lee została osadzona w wyraźnie ironicznym kontekście, którego na próżno szukać w amerykańskiej komedii lat 50. Ceniony wcześniej na ekranie kobiecy dowcip i spryt zostały zastąpione przez nadmierne zainteresowanie walorami czysto fizycznymi. Kobieta, a zwłaszcza blondynka, miała stanowić przede wszystkim spektakl dla heteroseksualnego widza. Brzmi zupełnie jak ostatni SNL.

Prof. Annette Kuhn, autorka przewodnika „The Women’s Companion to International Film”, podkreśla, że w języku filmu blond automatycznie ewokuje całą gamę innych atrybutów, związanych najczęściej ze sferą seksualną. Kuhn wyróżniła trzy główne typy blondynek w hollywoodzkim kinie, wśród których największą popularność zyskała dumb blonde (głupia blondynka) cechująca się przede wszystkim naturalnym seksapilem, skrajną ignorancją i totalną niezdolnością do samodzielnego pokierowania swoim życiem. Jej personifikacją uczyniono, jak na ironię, kobietę szczególnie inteligentną i niepozbawioną autorefleksji – Marilyn Monroe.

Zabawy Reese Witherspoon ze stereotypami w „Legalnej blondynce” 

Od czasów Monroe sporo się jednak w Hollywood pozmieniało. Na przełomie wieków w mainstreamie pojawiło się kilka „głupich blondynek”, o których można było powiedzieć wiele, ale na pewno nie to, że są głupie. Wyposażone w markowe torebki, modne sukienki i buty na obcasie udowadniały, że „typowo dziewczyńskie” zainteresowania i słabość do cukierkowej estetyki nie świadczą o intelektualnych brakach. Komercyjny sukces „Legalnej blondynki” (2001), w którą wątpiła nawet produkująca film wytwórnia MGM, opierał się właśnie na subwersywnym, przewrotnym wykorzystaniu znanego tropu. Granej przez Reese Witherspoon Elle Woods nikt nie traktuje poważnie – dziewczyna interesuje się modą i makijażem, a pod pachą nosi miniaturowego pieska. Pomimo kpiących uwag ze strony otoczenia dostaje się jednak na Harvard i rozpoczyna błyskotliwą karierę prawniczą, dając przy tym nauczkę byłemu chłopakowi, który twierdził, że ambicja „każe mu poślubić Jackie, nie Marilyn”.

Mimo to znany ze stereotypowego obsadzania aktorek amerykański przemysł rozrywkowy zobaczył w Sydney Sweeney idealną kandydatkę do roli Cassie Howard – atrakcyjnej, acz naiwnej i szukającej potwierdzenia swojej wartości u płci przeciwnej nastolatki. Serial „Euforia” rozpoczęty w 2019 r. stał się punktem zwrotnym w jej karierze. Aktorka otrzymała pierwsze nominacje do nagrody Emmy i uznanie krytyków, którzy chwalili jej dramatyczny warsztat. Bo choć Sweeney pojawiła się w licznych scenach nagości, to prawdziwą sensację wzbudził jej brawurowy monolog z finałowego odcinka, w którym histeryczne wyznanie zakończyła groteskowym „I have never, ever been happier” (Nigdy w życiu nie byłam szczęśliwsza). Miała więc rację, sugerując twórcy „Euforii”, Samowi Levinsonowi, że większość rozbieranych ujęć z jej udziałem jest zwyczajnie niepotrzebna i pozbawiona sensownego umotywowania fabularnego.

Podczas gdy Sweeney wydaje się świadoma swojego potencjału, dyrektorzy castingów już niekoniecznie. Epizody w serialach „Everything Sucks!” (2018) czy „Biały Lotos” (2021) wciąż nie pozwalały jej opuścić przegródki, w której najchętniej widziałoby ją Hollywood. Podobnie jak niedawna rola w komedii romantycznej „Tylko nie ty” (2023), gdzie wraz z Glenem Powellem grają w kuriozalnej liczbie półnagich scen. Dopiero występ w filmie „Reality” (2023), gdzie Sweeney wciela się w oskarżoną o szpiegostwo tłumaczkę, zdecydowanie wyróżnia się na tle jej dotychczasowego emploi. Pozbawiona makijażu i wszelkich atrybutów „ładnej, amerykańskiej dziewczyny” może nareszcie po prostu grać. I robi to doskonale. W ciszy, na tle jasnej ściany, ubrana w zwykłą, białą koszulę udowadnia wszystkim tym, którzy próbują ją zaszufladkować, jak bardzo się mylą, podsuwając jej kolejne nijakie scenariusze.