Od stycznia 2017 roku obowiązują niezwykle dotkliwe dla przedsiębiorców sankcje w VAT, sięgające 100 proc. kwoty stwierdzonej nieprawidłowości w sytuacji wystawienia tzw. „pustych" faktur. Co więcej, organy podatkowe uzyskały również możliwości wykreślenia podmiotu z rejestru VAT. Przesłanką uprawniającą organ do wyrejestrowania podatnika może być wystawianie faktur lub faktur korygujących, które nie dokumentowały rzeczywistych czynności. Oznacza to również podważenie kosztu z punktu widzenia ustaw o podatkach dochodowych.
Fiskus sprawdzi realizację
Usługi niematerialne mogą stwarzać największe zagrożenie ich zakwestionowania przez organy kontrolne i ryzyko wskazanych wyżej retorsji. Bynajmniej, organy nie próbują w pierwszej kolejności szacować wartości usługi (ceny transferowe w podatkach dochodowych), ale sam fakt jej wykonania. Jest to prostsze i efektywniejsze z punktu widzenia organu kontrolnego. Skala problemu jest ogromna, ponieważ wszystkie świadczenia, które nie mają postaci rzeczowej (usługi doradcze, prawne, marketingowe, informatyczne, zarządzania czy usługi pośrednictwa, etc.), są usługami niematerialnymi.
Konkretne dane
Stwierdzenie, że dowodem nabycia usługi niematerialnej nie może być umowa potwierdzona wystawieniem faktury i dowodem zapłaty jest truizmem. Podatnik musi posiadać konkretne dowody, że usługa została wykonana przez podatnika, na rzecz którego została dokonana zapłata (wyrok WSA we Wrocławiu z 28 sierpnia 2005 r., I SA/Wr 2923/03). Określony wydatek musi prowadzić do stworzenia i zapewnienia przedsiębiorcy korzystniejszych warunków prowadzenia działalności. Związek przyczynowo-skutkowy musi zachodzić więc nie pomiędzy wydatkiem a przychodem, lecz między wydatkiem a funkcjonowaniem danego tworu gospodarczego (wyrok NSA z 17 czerwca 2003r., I SA/Łd 1653/02).
Jakie są powody podważania kosztów
Z ustaw o podatkach dochodowych nie wynika w sposób jednoznaczny, czy obowiązek dokumentowania korzyści związanych z uzyskanym świadczeniem obciąża usługobiorcę czy obie strony transakcji. Korzyść oznacza zarówno przychód uzyskany przez usługodawcę, jak i spodziewane wpływy przyszłe. Dla organów podatkowych najważniejsze są jednak sprawdzalne wskaźniki. Mogą one mieć postać wymierną i sprowadzać się np. do prognozowanego wzrostu sprzedaży czy obniżenia kosztów produkcji, lub niewymierną – np. wzrost prestiżu firmy.
Informacje od kontrahentów
Dla organów podatkowych dowody z zeznań świadków mają drugorzędne znaczenie. Są uzupełnieniem dowodów z dokumentów (wyrok WSA w Warszawie z 19 marca 2010 r., III SA/Wa 1421/09). Organy kwestionują zeznania, które nie mają potwierdzenia chociażby w dokumentacji księgowej (wyrok NSA we Wrocławiu z 22 marca 1996r., SA/WR 1996/95). Na korzyść podatnika może jednak działać potwierdzenie kontaktów z nim przez kontrahentów. Podatnicy utylizując wszelką dokumentację papierową lub elektroniczną, powinni godzić się z ewentualnymi negatywnymi konsekwencjami (wyrok NSA z 6 maja 2015 r., I FSK 589/14). Jeśli doradztwo jest świadczone ustnie, konieczne jest zaistnienie efektu „sprzedaży myśli" kontrahentowi. Usługobiorca powinien wskazać jakie zmiany zaszły w jego działalności, w wyniku realizacji usługi (wyrok NSA w Gdańsku z 17 lutego 1999 r., I SA/Gd 259/97). W przypadku usług świadczonych poza terytorium Polski, często wymaga się przedstawienia dokumentów potwierdzających wizytę w siedzibie zagranicznego kontrahenta (wyrok WSA w Poznaniu z 19 listopada 2014 r., I SA/Po 381/14).