Ogłoszenie upadłości Banku SK jest wydarzeniem niespotykanym w Polsce od 2000 r., kiedy to upadłość ogłosił Bank Staropolski. Porównując wysokość ówczesnych wypłat z BFG (ok. 500 mln zł) oraz prognozowaną wysokość wypłat z BFG w związku z upadłością Banku SK (ok. 3,3 mld zł), można określić to wydarzenie jako bezprecedensowe. Obciążenie BFG przewyższa w tym wypadku nawet łączne koszty związane z upadłością SKOK Wołomin i SKOK Wspólnota. Upadłość Banku SK podaje również w wątpliwość rozpowszechniony dotychczas pogląd, że polski system finansowy „suchą stopą" przeszedł przez kryzys finansowy oraz że jest dobrze nadzorowany i chroniony.
Sposób na kłopoty
Trzeba postawić pytania, czy upadłości banków i poleganie na środkach zgromadzonych w BFG to bezpieczne rozwiązanie systemowe oraz czy KNF posiada instrumenty prawne adekwatne do przeciwdziałania upadłości instytucji kredytowych. Do dziś bowiem Polska nie implementowała Dyrektywy 2014/59/UE w sprawie uporządkowanej upadłości i likwidacji banków (BRRD), mającej na celu minimalizację systemowych kosztów upadłości banku przy jednoczesnym zapewnieniu, że koszty upadłości banków będą ponoszone przez ich akcjonariuszy i wierzycieli, a nie przez podatników. 22 października Komisja Europejska skierowała z tej przyczyny skargę przeciwko Polsce do Trybunału Sprawiedliwości UE, gdyż termin implementacji większości przepisów BRRD upływał 31 grudnia 2014 r.
Fundamentalnym założeniem BRRD jest powierzenie kompetencji w zakresie uporządkowanej upadłości i likwidacji (resolution) wyspecjalizowanemu organowi, którym według projektu polskiej ustawy implementującej BRRD miał być BFG. Organ ten powinien otrzymać jasno wyznaczone zadania i zakres odpowiedzialności, transparentny i sprawny proces zarządzania, a także adekwatne zasoby operacyjne. Zadaniem organu resolution jest poddanie zagrożonego upadłością banku głębokiej restrukturyzacji umożliwiającej mu dalsze istnienie. W razie zaś gdyby likwidacja banku okazała się niezbędna, organ resolution ma zapewnić ciągłość jego funkcji krytycznych (przyjmowanie depozytów, udzielanie kredytów, zarządzanie ryzykiem itd.) i ochronę gwarantowanych wkładów.
Plan naprawczy
Art. 5 BRRD nakłada na banki obowiązek przygotowania planu naprawy określającego m.in. uzgodnienia i środki służące utrzymaniu lub przywróceniu funduszy własnych. Zgodnie z art. 6 BRRD organ resolution powinien dokonywać oceny wskazanych planów, w tym także adekwatności struktury kapitałowej i struktury finansowania banku względem złożoności struktury organizacyjnej i profilu ryzyka instytucji. Gdyby bank nie usunął wątpliwości organu względem przedstawionego planu naprawy, organ mógłby m.in. polecić wprowadzenie zmian w strukturze zarządzania bankiem. Istotne uprawnienia przysługują również organowi resolution w razie stwierdzenia, że istnieją potencjalne istotne przeszkody w skutecznym przeprowadzeniu resolution (art. 17 BRRD). Od banku, który nie zaproponował adekwatnych środków celem usunięcia tych przeszkód, organ ten mógłby żądać m.in. ograniczenia lub zaprzestania prowadzenia określonych rodzajów działalności.
O krytycznej sytuacji finansowej SK Banku zadecydować miały straty z tytułu niespłaconych i zagrożonych pożyczek. Zgodnie natomiast z art. 27 BRRD organ resolution miał być w razie wzrostu liczby zagrożonych pożyczek banku uprawniony m.in. do żądania od banku wprowadzenia zmian w jego strategii biznesowej, strukturze prawnej czy operacyjnej, wdrożenia środków określonych w planie naprawczym, sporządzenia i negocjacji planu restrukturyzacji zadłużenia, a także odwołania lub zastąpienia jednego lub większej liczby członków zarządu lub kadry kierowniczej wyższego szczebla.
