Efekt ten pojawi się w następstwie rosnącej różnicy między niskim oprocentowaniem depozytów i innych bezpiecznych instrumentów finansowych a inflacją postrzeganą jako ceny dóbr podstawowych, wpływających na zasobność portfela przeciętnej rodziny. Szczególną rolę odegra wzrost cen żywności, energii, kosztów utrzymania mieszkania i podstawowych usług.
Można oczekiwać zwiększonego boomu zakupowego – tzw. zakupów wyprzedzających bądź zapobiegawczych. Gdy ceny rosną, wiele osób może przyspieszyć decyzje np. o remoncie mieszkania, nabyciu auta, sprzętów wyposażenia domowego – zależnie od możliwości domowego budżetu.
Trend zakupowy, którego można się spodziewać, będzie korzystny dla koniunktury i rynku dóbr konsumenckich. W efekcie polska gospodarka dostanie kolejne bodźce do podtrzymania wzrostu. Z drugiej jednak strony procesy te spowodują wiele wyzwań, z którymi będą musieli zmierzyć się politycy i decydenci gospodarczy. I to już niebawem. Problemy z zabezpieczeniem wartości pieniądza w czasie oraz znaczący wzrost kosztów konsumpcji podstawowej (przy spadku siły nabywczej transferów socjalnych) mogą powodować wzrost niezadowolenia społecznego licznych grup gospodarstw domowych, zwłaszcza niezamożnych i średniozamożnych.
Niepokoić może także trwające już w Polsce przejście od inflacji homogenicznej do heterogenicznej. Wszystko wskazuje na to, że w 2020 r. nasili się zróżnicowanie odczuwania wzrostów cen produktów i usług konsumpcyjnych w zależności od poziomu dochodów i zamożności. Osoby mniej zasobne i o niższych dochodach mają wyższy udział wydatków na tzw. konsumpcję podstawową. A to właśnie ceny żywności podstawowej oraz energii i innych mediów, np. opłat za wywóz śmieci, będą rosły najszybciej. Ziemniaki w rok podrożały dwukrotnie. Dwucyfrowo urosły ceny: pieczywa, nabiału, mięsa wieprzowego, warzyw i owoców czy ryb.
W konsekwencji inflacja najbardziej dotknie rodziny o niewielkich zasobach finansowych. Analizy wskazują na kilka możliwych sposobów zaradzenia tym procesom. Wybór któregokolwiek będzie ważną decyzją polityczną.
