Wsparcie państwa kluczowych usług dla gospodarki może być pomocą publiczną

Aby dotacja bądź rekompensata państwa kierowana do usługodawców transportu publicznego, edukacji czy zdrowia nie została uznana za pomoc publiczną, musi spełniać warunki określone w orzeczeniu w sprawie Altmark.

Publikacja: 13.06.2024 04:30

Wsparcie państwa kluczowych usług dla gospodarki może być pomocą publiczną

Foto: Adobe Stock

Pomoc publiczna to wsparcie realizowane w różnych formach (najczęściej w wymiarze finansowym), udzielane przez państwo przedsiębiorstwom, które może wpływać na zakłócenie konkurencji na rynku. Co do zasady, przyznawanie przez państwa pomocy publicznej jest zakazane, chyba że pomoc spełnia określone przesłanki, które pozwalają na wsparcie gospodarki bez zagrożenia dla konkurencji w ramach UE. Pomoc publiczna musi być zatem zgodna z zasadami ustalonymi przez Komisję Europejską, aby nie zakłócać rynku wewnętrznego.

Przykładami pomocy publicznej są m.in. dotacje, ulgi podatkowe czy rekompensaty, ale nie jest to katalog wyczerpujący. Każda pomoc państwa przedsiębiorstwu, która spełnia określone kryteria, może być uznana za pomoc publiczną.

Czytaj więcej

Publiczne pieniądze nie powinny krążyć poza budżetem

Dla społeczeństwa i gospodarki

Usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym (tzw. SGEI) to usługi, które państwa członkowskie Unii Europejskiej uważają za szczególnie ważne dla społeczeństwa i gospodarki, dlatego są one świadczone nawet wtedy, gdy nie są opłacalne dla prywatnych przedsiębiorstw. Przykłady SGEI to transport publiczny, usługi pocztowe, edukacja, zdrowie, energetyka czy infrastruktura komunalna. Zwykle świadczą je podmioty publiczne, a ich finansowanie odbywa się najczęściej w ten sposób, że otrzymują rekompensaty z przeznaczeniem na pokrycie zwiększonych kosztów związanych z koniecznością świadczenia SGEI, nawet gdy są nieopłacalne. Czy zatem rekompensaty przyznane podmiotom świadczącym usługi w ogólnym interesie gospodarczym stanowią pomoc publiczną?

Cztery ważne zasady

Ramy prawne udzielania pomocy publicznej podmiotom świadczącym usługi w ogólnym interesie gospodarczym wyznacza Decyzja Komisji z 20 grudnia 2011 r. w sprawie stosowania art. 106 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy państwa w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych, przyznawanej przedsiębiorstwom zobowiązanym do wykonywania usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym. Na tej podstawie możemy wyróżnić kilka zasad:

- zasada przejrzystości – państwa członkowskie muszą jasno określić obowiązki usług publicznych i sposób finansowania tych usług; powinny one być zapisane w oficjalnych dokumentach, takich jak umowy, ustawy czy regulaminy,

- proporcjonalność – pomoc publiczna powinna być proporcjonalna do kosztów realizacji obowiązków publicznych; przedsiębiorstwa powinny otrzymywać wsparcie tylko w takim zakresie, jaki jest konieczny do pokrycia kosztów świadczonych usług,

- unikanie nadmiernej rekompensaty – państwa muszą zapewnić, że wsparcie nie przekracza rzeczywistych kosztów świadczenia usług plus rozsądny zysk; nadmierna rekompensata mogłaby prowadzić do zakłócenia konkurencji,

- niezakłócanie konkurencji – pomoc publiczna nie powinna prowadzić do nieuzasadnionego zakłócenia konkurencji na rynku wewnętrznym UE; wsparcie musi być zgodne z zasadami rynkowymi i służyć interesowi publicznemu.

Charakter pomocy

Brak pomocy publicznej w kontekście wykonywania usług w ogólnym interesie gospodarczym wymaga spełnienia czterech warunków, wynikających z orzeczenia ETS z 24 lipca 2003 r. w sprawie C-280/00 Altmark:

1. Przedsiębiorstwo, które otrzymuje rekompensatę, musi być wyraźnie zobowiązane do świadczenia usług publicznych, a te zobowiązania muszą być jasno określone (np. poprzez akt ich powierzenia). Obowiązek ten może być nałożony na przedsiębiorstwo przez ustawę, umowę, zapisy w statucie spółki itp.

2. Parametry używane do obliczania rekompensaty muszą być wcześniej określone w sposób obiektywny i przejrzysty.

3. Rekompensata nie może przekraczać kwoty niezbędnej do pokrycia wszystkich lub części kosztów związanych z realizacją zobowiązań do świadczenia usług publicznych, uwzględniając przychody z tym związane oraz rozsądny zysk z tytułu realizacji tych zobowiązań.

4. Jeśli wybór przedsiębiorstwa zobowiązanego do świadczenia usług publicznych nie odbył się w ramach procedury zamówień publicznych, która pozwala na wybór kandydata oferującego najniższy koszt dla społeczności, poziom rekompensaty musi być ustalony na podstawie analizy kosztów, jakie poniosłoby przeciętne, dobrze zarządzane przedsiębiorstwo posiadające odpowiednie środki do realizacji takich zobowiązań, uwzględniając przychody oraz rozsądny zysk.

Niespełnienie któregokolwiek z ww. warunków orzeczenia w sprawie Altmark skutkuje uznaniem rekompensaty za pomoc publiczną i wejściem w ten szczególny reżim prawny.

Zdaniem autorki

Karolina Salska - radca prawny z MADEJCZYK Kancelaria Prawna sp. k.

Świadczenie usług w ogólnym interesie gospodarczym jest kluczowe dla zrównoważonego rozwoju społecznego i gospodarczego. Udzielanie pomocy publicznej tym podmiotom musi jednak być zgodne z zasadami ustalonymi w ramach UE, aby zapewnić przejrzystość, proporcjonalność i uniknięcie nadmiernej rekompensaty oraz zakłóceń konkurencji na rynku wewnętrznym. Rekompensaty, które są udzielane podmiotom świadczącym usługi w ogólnym interesie gospodarczym, zasługują na szczególną analizę w tym zakresie – jeżeli bowiem nie będą spełniały kryteriów wynikających z orzeczenia Altmark, będą stanowiły pomoc publiczną. Udzielanie pomocy publicznej wymaga z kolei weryfikacji pod kątem zgodności z rynkiem wewnętrznym.

Pomoc publiczna to wsparcie realizowane w różnych formach (najczęściej w wymiarze finansowym), udzielane przez państwo przedsiębiorstwom, które może wpływać na zakłócenie konkurencji na rynku. Co do zasady, przyznawanie przez państwa pomocy publicznej jest zakazane, chyba że pomoc spełnia określone przesłanki, które pozwalają na wsparcie gospodarki bez zagrożenia dla konkurencji w ramach UE. Pomoc publiczna musi być zatem zgodna z zasadami ustalonymi przez Komisję Europejską, aby nie zakłócać rynku wewnętrznego.

Pozostało 90% artykułu
Nieruchomości
Posiadaczy starych kominków czeka kara lub wymiana. Terminy zależą od województwa
W sądzie i w urzędzie
Prawo jazdy nie do uratowania, choć kursanci zdali egzamin
Prawo karne
Przerwanie wałów w Jeleniej Górze Cieplicach. Jest stanowisko dewelopera
Prawo dla Ciebie
Pracodawcy wypłacą pracownikom wynagrodzenie za 10 dni nieobecności
Materiał Promocyjny
Wpływ amerykańskich firm na rozwój polskiej gospodarki
Prawo pracy
Powódź a nieobecność w pracy. Siła wyższa, przestój, czy jest wynagrodzenie