Zmarły bywał w Polsce i Austrii. Gdzie trzeba zabiegać o spadek po nim? SN wyjaśnił

Jeśli ktoś mieszkał raz w jednym, raz drugim kraju Unii Europejskiej, lepiej sprawdzić, gdzie da się uzyskać stwierdzenie nabycia spadku po nim. Inaczej można stracić kilka lat na ustalenie właściwego sądu.

Publikacja: 26.06.2024 14:25

Zmarły bywał w Polsce i Austrii. Gdzie trzeba zabiegać o spadek po nim? SN wyjaśnił

Foto: Adobe Stock

Przypomniał o tym Sąd Najwyższy w jednym z najnowszych rozstrzygnięć. Sprawa dotyczyła dziedziczenia po polskim obywatelu, którego związki z rodzinnym krajem znacznie się rozluźniły. Stąd też sąd rejonowy, a następnie Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej stwierdziły brak właściwości sądu polskiego w tej sprawie. Powołały się przy tym na rozporządzenie (UE) nr 650/2012 z 4 lipca 2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń spadkowych. Zgodnie z tym rozporządzeniem, prawem właściwym dla ogółu spraw dotyczących spadku jest prawo państwa, w którym zmarły miał miejsce zwykłego pobytu w chwili śmierci. Wyjątkowo, gdy w chwili śmierci był w sposób oczywisty bliżej związany z innym państwem, prawem właściwym dla dziedziczenia jest prawo tego innego państwa.

Kobieta, która wnioskowała o stwierdzenie nabycia spadku po krewnym, odwołała się do SN. Zarzuciła sądom I i II instancji, że nie wyjaśniły wszystkich istotnych okoliczności dla ustalenia miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy w chwili śmierci, takich jak jego obywatelstwo, miejsce położenia majątku spadkowego czy jej zapewnienia, że dla zmarłego Polska była głównym ośrodkiem życiowym, choć przebywał również w Austrii.

Czytaj więcej

Ten testament wywołuje najwięcej sporów. Sąd Najwyższy wydał ważny wyrok

Obywatelstwo nie świadczy o miejscu stałego pobytu

Nie przekonała Sądu Najwyższego. Wskazał on, że sąd okręgowy poddał ocenie nie tylko twierdzenia wnioskodawczyni, lecz wziął pod uwagę przede wszystkim to, że zmarły był emerytem, posiadał w Austrii ubezpieczenie, tam też leczył schorzenia i udał się po powrocie z wakacji w Dubaju. A świadectwem znacznego rozluźnienia jego związków z krajem rodzinnym może być to, że sprzedał bądź darował nieruchomości w Polsce. SO rozważał też czy spadkobiercę można uznać za nadal posiadającego miejsce zwykłego pobytu w Polsce w szczególności z tego względu, że posiadał on prawo zajmowania zbytego mieszkania.

— Te okoliczności, jak polskie obywatelstwo spadkodawcy czy też miejsca położenia majątku spadkowego nie stanowiły oczywistej i widocznej już na pierwszy rzut oka wadliwości zaskarżonego postanowienia, która by umożliwiała weryfikację orzeczenia SO — wskazał w konkluzji uzasadnienia rozstrzygnięcia SN sędzia Roman Trzaskowski.

— Austriackie postępowanie spadkowe jest długotrwałe i kosztowne, zwłaszcza, gdy ma obejmować również polskie nieruchomości, stąd zapewne próby szukania przez spadkobierców drogi do polskiego sądu — komentuje dr Marcin Margoński, notariusz w Krapkowicach.

— Unijne prawo jest jednak jasne: co do całego majątku spadkowego właściwe są sądy w państwie członkowskim Unii, gdzie zmarły miał ostatnie miejsce zwykłego pobytu. Nie chodzi tu o paszporty ani o meldunki, ale o faktyczny punkt ciężkości życiowej. Jeśli ten był w Austrii albo jeśli austriackie organy wcześniej podjęły postępowanie spadkowe, polski sąd ani polski notariusz zasadniczo nie mogą działać. Mógłby to zmienić wybór za życia polskiego prawa spadkowego przez spadkodawcę posiadającego polskie obywatelstwo — dodaje ekspert.

Sygnatura akt: I CSK 1778/23

Czytaj więcej

Czy Ukrainiec może dziedziczyć majątek w Polsce na ukraińskich zasadach?

Przypomniał o tym Sąd Najwyższy w jednym z najnowszych rozstrzygnięć. Sprawa dotyczyła dziedziczenia po polskim obywatelu, którego związki z rodzinnym krajem znacznie się rozluźniły. Stąd też sąd rejonowy, a następnie Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej stwierdziły brak właściwości sądu polskiego w tej sprawie. Powołały się przy tym na rozporządzenie (UE) nr 650/2012 z 4 lipca 2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń spadkowych. Zgodnie z tym rozporządzeniem, prawem właściwym dla ogółu spraw dotyczących spadku jest prawo państwa, w którym zmarły miał miejsce zwykłego pobytu w chwili śmierci. Wyjątkowo, gdy w chwili śmierci był w sposób oczywisty bliżej związany z innym państwem, prawem właściwym dla dziedziczenia jest prawo tego innego państwa.

Czym jeździć
Technologia, której nie zobaczysz. Ale możesz ją poczuć
Tu i Teraz
Skoda Kodiaq - nowy wymiar przestrzeni
Edukacja i wychowanie
Jedna lekcja religii w szkołach, dwie w przedszkolach i grupy międzyszkolne. Jest projekt zmian
Prawo dla Ciebie
Nowy obowiązek dla właścicieli psów i kotów. Znamy szacowany koszt
Edukacja i wychowanie
Ferie zimowe 2025 później niż zazwyczaj. Oto terminy dla wszystkich województw