Umowy faktoringowe są relatywnie nowym instrumentem na rynku usług finansowych, który w pewnym stopniu zabezpiecza przedsiębiorców przed ryzykiem niewypłacalności dłużnika (kontrahenta) oraz stanowi sposób uzyskania bieżącego finansowania działalności gospodarczej. Pod względem prawnym jest to instytucja, która nie doczekała się jeszcze ustawowej regulacji zarówno w prawie prywatnym, jak i podatkowym. Można stwierdzić, że umowa faktoringu jest nienazwaną umową, w której przedsiębiorca zwany faktorantem zobowiązuje się do przelewu wierzytelności pieniężnej z tytułu zbytych towarów lub świadczonych usług na rzecz innego przedsiębiorcy zwanego faktorem, który to z kolei zobowiązuje się do zapłaty wartości wierzytelności pomniejszonej o należne mu wynagrodzenie (prowizję). Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje umów faktoringowych:
- faktoring właściwy (bez prawa regresu), który polega na tym, że faktor przejmuje ryzyko niewypłacalności dłużnika, oraz
- faktoring niewłaściwy (z prawem regresu), którego istota polega na tym, że ewentualny brak spłaty zobowiązania przez dłużnika obciąża faktoranta.
Czytaj także: Zyski kapitałowe to odrębne źródło dochodów w CIT od 2018 r.
Brak szczególnych zasad
Ze względu na brak szczególnych przepisów w ustawie o CIT odnoszących się do opodatkowania usług faktoringu, zastosowanie znajdą zasady ogólne. Zgodnie z art. 12 ust. 3a ww. ustawy, za przychody związane z działalnością gospodarczą uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane. W kontekście przywołanego przepisu wykształciło się stanowisko, w myśl którego, jeżeli faktorant rozpozna uprzednio, zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy o CIT, przychód należny (na podstawie wystawionej faktury dokumentującej sprzedaż towarów lub usług), to należy uznać, że dalsze czynności realizowane w ramach umowy faktoringu, obejmujące zakup wierzytelności przez faktora oraz spłatę kwoty wierzytelności faktorantowi, nie wywołują skutków podatkowych. Faktoring jest jedynie narzędziem windykacji, dlatego przeniesienie wierzytelności na faktora oraz późniejsza zapłata nie kreuje u faktoranta dodatkowego przychodu podatkowego. Wierzyciel otrzymuje jedną zapłatę za wykonaną dostawę towarów lub usług, przy czym bez znaczenia jest, że płaci faktor, a wiec podmiot inny niż zobowiązany z pierwotnego stosunku prawnego. Dlatego przychód podatkowy powstaje u faktoranta jednorazowo – w momencie zarachowania przychodu należnego wskazanego na fakturze sprzedażowej.