Poświadczenie dziedziczenia to szybszy niż sądowe postępowanie spadkowe sposób potwierdzenia prawa do spadku. Jest też nieco droższy – spadkobiercy muszą zostawić u notariusza kilkaset złotych. Liczą więc na to, że notariusz nie tylko sprawniej niż sąd potwierdzi ich prawa do spadku, ale także zdejmie im z barków załatwienie formalności podatkowych, tak jak to czyni w przypadku innych czynności notarialnych np. przy sporządzeniu aktu notarialnego umowy darowizny czy sprzedaży nieruchomości.
Zdarza się, że i sami rejenci niezbyt jasno tłumaczą klientom zawiłości związane z obowiązkami podatkowymi. Naszą czytelniczkę notariusz poinformował, że sporządzi dla niej poświadczenie dziedziczenia, jeśli dostarczy zaświadczenie z urzędu skarbowego, że zapłaciła podatek od spadków i darowizn albo że jest z niego zwolniona. Urząd skarbowy odesłał ją z kwitkiem argumentując, że rozliczenie podatku będzie możliwe dopiero po uzyskaniu poświadczenia dziedziczenia lub postanowienia sądu stwierdzającego nabycie spadku. W efekcie czytelniczka nie wiedziała, co ma zrobić najpierw.
Tymczasem z obowiązkiem podatkowym w podatku od spadków i darowizn związane są pewne terminy, ich niedotrzymanie może wywołać negatywne dla spadkobiercy skutki. Uważać powinny zwłaszcza osoby, które zamierzają skorzystać ze zwolnienia podatkowego przewidzianego dla członków najbliższej rodziny spadkodawcy. Fałszywe przekonanie o powinnościach notariusza może przekreślić im szanse na zwolnienie.
Kiedy do notariusza ze sprawą spadkową
Pozasądowe potwierdzenie nabycia majątku i praw po zmarłym możliwe jest od 2 października 2008 r. na podstawie sporządzonego przez notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia. Po zarejestrowaniu w specjalnym publicznym rejestrze prowadzonym przez notariat, akt taki ma identyczną moc jak prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku (art. 95j prawa o notariacie).
Nie zawsze spadkobierca ma prawo wybrać między sądem a notariuszem. Decyduje o tym data otwarcia spadku, czyli data śmierci spadkodawcy: poświadczenie dziedziczenia jest możliwe tylko dla spadków otwartych od 1 lipca 1984 r. Jeśli spadkodawca zmarł wcześniej, jego potencjalni spadkobiercy muszą iść do sądu.