Firmę podejrzaną o oszustwo można wykreślić z rejestru VAT bez blokady STIR

Z przepisów nie wynika, że warunkiem wykreślenia podatnika z rejestru VAT jest uprzednia blokada konta przez samą skarbówkę, czyli STIR. Fiskus nie możne jednak działać bezrefleksyjnie, bez dowodów i opierać się tylko na cudzych ocenach.

Publikacja: 16.08.2024 18:57

Firmę podejrzaną o oszustwo można wykreślić z rejestru VAT bez blokady STIR

Foto: Adobe Stock

Zarzut wykorzystywania banków do wyłudzeń podatkowych i związana z tym blokada STIR oraz wykreślenie z rejestru VAT to postrach niejednego podatnika. Fiskus sięga po niego coraz częściej i to skutecznie. Nie może jednak działać z automatu i chodzić na skróty. Potwierdza to jeden z wyroków Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu.  

Blokada STIR. Kogo można wykreślić z rejestru VAT?

Sprawa dotyczyła spółki z o.o., a jej kłopoty zaczęły się w kwietniu 2023 r. To wtedy fiskus wykreślił ją z rejestru czynnych podatników VAT.

Był to efekt prośby urzędników z innej placówki, którzy zwrócili się o rozważenie takiej możliwości. Okazało się, że już w połowie lutego 2023 r. zawiadomili oni prokuraturę o uzasadnionym podejrzeniu możliwości popełnienia przestępstw skarbowych poprzez działalność grupy przestępczej z wykorzystaniem spółki. Ponadto generalny inspektor informacji finansowej (GIIF), w związku z podejrzeniem wykorzystywania przez spółkę sektora bankowego do wyłudzeń skarbowych, dokonał blokad jej rachunków bankowych.

Fiskus tłumaczył, że zebrane informacje wskazują na zamiar wykorzystania banków lub spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (SKOK) do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi w rozumieniu art. 119zg pkt 9 ordynacji podatkowej. Zatem zgodnie z art. 96 ust. 9 pkt 5 ustawy o VAT ziściły się przesłanki zakresie wykreślenia firmy z urzędu z rejestru jako podatnika VAT bez konieczności zawiadamiania jej o tym.

Spółka była przekonana, że fiskus się zagalopował. A gdy nie udało się jej nic u niego wskórać, poszła do sądu. W skardze zarzuciła przede wszystkim, że decyzja o wykreśleniu jej z rejestru podatników VAT nie została poprzedzona blokadą rachunku podmiotu kwalifikowanego, którą zarządza szef Krajowej Administracji Skarbowej (KAS). Tymczasem w ocenie skarżącej przepisy dotyczące zastosowania blokady GIIF mają inny zakres niż blokada STIR. W konsekwencji zastosowanie blokady GIIF nie może stanowić jedynego uzasadnienia do wykreślenia z rejestru podatników VAT.

Zdaniem spółki GIIF analizuje przepływy na rachunkach pieniężnych w innych celach, niż administracja skarbowa, tj. przeciwdziałanie praniu pieniędzy lub finansowaniu terroryzmu. Dlatego zastosowanie blokady po zawiadomieniu GIIF i na podstawie przeprowadzanej przez niego analizy ryzyka nie powinno skończyć się automatycznie wykreśleniem z rejestru VAT. W praktyce bowiem spółka po zastosowaniu blokady przez GIIF nie mogła z nich korzystać, czyli m.in. wykorzystywać ich do wyłudzeń skarbowych. 

WSA o wykreśleniu z rejestru VAT firmy podejrzanej o oszustwo. Co z blokadą STIR?

Wyrok WSA okazał się iście salomonowy. Z jednej strony sąd uwzględnił bowiem skargę spółki i stwierdził bezskuteczność samego wykreślenia. Wytykając przy tym fiskusowi skrajny automatyzm i pójście na skróty. Z drugiej co do samej możliwości wykreślenia z rejestru bez blokady STIR racji spółce jednak nie przyznał. 

Zdaniem WSA z art. 96 ust. 9 pkt 5 ustawy o VAT nie wynika, że warunkiem wykreślenia podatnika z rejestru VAT w tym trybie jest uprzednie dokonanie blokady rachunku bankowego przez szefa KAS lub inny właściwy organ administracji skarbowej.

Niemniej sąd podkreślił, że orzekając o wykreśleniu fiskus musi dysponować uzyskanym uprzednio materiałem dowodowym, z którego wynika zamiar wykorzystania działalności banków lub SKOK do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi w rozumieniu art. 119zg pkt 9 ordynacji podatkowej. A w ocenie WSA w spornej sprawie przed podjęciem decyzji o wykreśleniu podatnika z rejestru VAT fiskus nie zadbał o zgromadzenie jakiegokolwiek materiału dowodowego. Działanie oparte na cudzej, niezweryfikowanej ocenie było arbitralne, dowolne i nie odpowiada on standardom prawa do dobrej administracji. 

Jak podkreślił sąd, w praktyce doszło bowiem do wyeliminowanie spółki z uczestnictwa w obrocie gospodarczym, co skarżąca w sposób celny i obrazowy porównywała do efektów zastosowania "broni atomowej". Wyrok nie jest prawomocny. 

Sygnatura akt: I SA/Wr 449/23.

Michał Wojtas
doradca podatkowy, wspólnik w kancelarii Wojtas i Zając

Przepisy, które mają zapobiegać wykorzystywaniu banków i SKOK do wyłudzeń podatkowych, zwłaszcza związane z tym tzw. blokady STIR od początku budzą wątpliwości. Niemniej trudno się nie zgodzić z tym, że fiskus musi mieć instrumenty, które pozwolą wyłapać przypadki nadużyć i oszustw. I komentowany wyrok wpisuje się w ten cel. Diabeł jak zwykle jednak tkwi w szczegółach. Nie można bowiem zapominać, że wykreślenie z rejestru VAT, podobnie jak sama blokada STIR to broń atomowa. Do tego fiskus w tym przypadku nie ma obowiązku informowania podatnika o wykreśleniu. A to naraża podatnika na poważne problemy, zwłaszcza kładzie się cieniem na jego reputacji, a w konsekwencji może zagrozić jego dalszemu bytowi. Dlatego wykreślania z rejestru VAT powinny być dokonywane z dużą ostrożnością. Przede wszystkim podatnik powinien być o tym z urzędu informowany, tak, żeby mógł od razu zareagować, jeśli prowadzi uczciwą działalność i nie ma sobie nic do zarzucenia. Nierzadko bowiem firma trafia na celownik skarbówki z automatu, ze względu na ustawienia algorytmu. Przydałyby się też jasne kryteria typowania i procedury, które zabezpieczałyby uczciwe firmy przed negatywnymi skutkami przypadkowego, bezpodstawnego zarzutu świadomego udziału w oszustwie podatkowymi.  

Czytaj więcej

Tomasz Pietryga: Powrót do przeszłości, gdy każdy był dla fiskusa podejrzany

Zarzut wykorzystywania banków do wyłudzeń podatkowych i związana z tym blokada STIR oraz wykreślenie z rejestru VAT to postrach niejednego podatnika. Fiskus sięga po niego coraz częściej i to skutecznie. Nie może jednak działać z automatu i chodzić na skróty. Potwierdza to jeden z wyroków Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu.  

Blokada STIR. Kogo można wykreślić z rejestru VAT?

Pozostało 93% artykułu
Nieruchomości
Posiadaczy starych kominków czeka kara lub wymiana. Terminy zależą od województwa
W sądzie i w urzędzie
Prawo jazdy nie do uratowania, choć kursanci zdali egzamin
Prawo karne
Przerwanie wałów w Jeleniej Górze Cieplicach. Jest stanowisko dewelopera
Prawo dla Ciebie
Pracodawcy wypłacą pracownikom wynagrodzenie za 10 dni nieobecności
Materiał Promocyjny
Wpływ amerykańskich firm na rozwój polskiej gospodarki
Prawo pracy
Powódź a nieobecność w pracy. Siła wyższa, przestój, czy jest wynagrodzenie