Usunięcie z rejestru VAT trafi na uchwałę

Siedmiu sędziów NSA rozstrzygnie, w jakiej formie fiskus wykreśla podatnika VAT ze swojej bazy po użyciu blokady STIR.

Publikacja: 05.06.2023 05:51

Usunięcie z rejestru VAT trafi na uchwałę

Foto: Adobe Stock

W piątek Naczelny Sąd Administracyjny wystąpił o podjęcie kolejnej uchwały dotyczącej VAT, która będzie miała ogromne znaczenie dla wszystkich podatników. Chodzi bowiem o uprawnienia fiskusa przy stosowaniu broni atomowej w postaci tzw. STIR, czyli blokad rachunków podatników „podejrzewanych” o wykorzystywanie sektora finansowego do wyłudzeń podatkowych.

Atomowy skutek

O takie właśnie nadużycia w spornej sprawie została posądzona spółka. A do podejrzenia, że może wykorzystywać działalność banków do wyłudzeń skarbowych, urzędników doprowadziła analiza przepływów na jej rachunkach. Fiskus sięgnął więc po tzw. blokadę krótką na 72 godziny. Ale już w połowie stycznia 2019 r. do naczelnika urzędu skarbowego wpłynęło pismo szefa Krajowej Administracji Skarbowej o jej przedłużeniu na maksymalny, dopuszczalny okres trzech miesięcy. Podstawą przedłużenia miały być dane z JPK VAT spółki, a także ustalenia co do przebiegu, prawidłowości transakcji zakupu i sprzedaży. W sumie na kontach firmy zamrożone zostało blisko 90 mln zł.

Jakby tego było mało, fiskus uznał, że w związku z tym na podstawie art. 96 ust. 9 pkt 5 ustawy o VAT spółkę należy wykreślić z rejestru podatników VAT. Na okoliczność czego sporządzona została tylko adnotacja służbowa.

O usunięciu jej z rejestru spółka dowiedziała się przypadkowo, przy weryfikacji swojego statusu podatkowego w VAT za pośrednictwem portalu podatkowego. W reakcji na to postanowiła wystąpić na ścieżkę sądową. W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wniosła o stwierdzenie bezskuteczności wykreślenia jej z rejestru jako podatnika VAT. Przekonywała, że nie było podstaw do usunięcia jej z baz fiskusa. Prowadzi opodatkowaną działalność, współpracuje ze skarbówką, uzyskuje wpisy w rejestrach publicznych, zezwolenia i koncesje, dokonuje transakcji oraz płaci podatki.

Tłumaczyła też, że nie ma żadnego interesu, aby wykorzystywać działalność instytucji finansowych do wyłudzeń skarbowych i narażać się w ten sposób na pozbawienie statusu czynnego podatnika VAT. Pociągnęłoby to bowiem za sobą utratę koncesji i zezwoleń niezbędnych do wykonywania działalności.

Wyrok warszawskiego WSA okazał się salomonowy. Sąd z jednej strony uznał, że czynność wykreślenia z urzędu z rejestru na podstawie art. 96 ust. 9 pkt 5 ustawy o VAT nie wymagała wydania decyzji ani postanowienia. Jest to bowiem tylko czynność materialno-techniczna. Skargę spółki jednak uwzględnił. Zauważył, że wykreślenie z urzędu z rejestru podatników VAT rozstrzyga o prawach i obowiązkach, więc niesie ze sobą daleko idące skutki prawne. I z uwagi na to należy go zawiadomić. Zdaniem WSA zwłaszcza podatnik musi mieć jasną informację, z jaką datą nastąpił skutek wykreślenia, chociażby po to, aby mógł poinformować o tym swoich kontrahentów – innych podatników VAT. Co stanowi też istotną gwarancję pewności obrotu.

To nie zadowoliło ani spółki, ani fiskusa i obie strony poskarżyły się do NSA. Firma nie zgadzała się, że wykreślenie z rejestru VAT to tylko czynność materialno-techniczna. Fiskus uważał zaś, że przepisy nie nakładają na niego żadnego obowiązku informowania wykreślonego, zwłaszcza co do daty.

Istotna rozbieżność

NSA wyroku nie wydał. Uznał, że w sprawie powinien wypowiedzieć się poszerzony skład NSA. Jak bowiem tłumaczył sędzia NSA Artur Mudrecki, w orzecznictwie dotyczącym formy, w jakiej następuje wykreślenie podatnika z rejestru VAT w związku ze stosowaniem STIR, pojawiły się poważne rozbieżności.

Dlatego NSA wystąpił o podjęcie uchwały, czy wykreślenie podatnika z rejestru na podstawie art. 96 ust. 9 pkt 5 ustawy o VAT może nastąpić przez czynność materialno-techniczną, czy jednak konieczna jest do tego decyzja podatkowa.

Sygnatura akt: I FSK 78/20

Opinia dla „Rzeczpospolitej”

Michał Wojtas doradca podatkowy, wspólnik w kancelarii Wojtas i Zając

Usuwanie rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych jest jedną z prerogatyw funkcjonowania NSA i dobrze, że jego siedmioosobowy skład zajmie się kolejnym poważnym problemem. Wykreślenie z rejestru podatników VAT bez powiadomienia go o tym może stanowić dla niego znaczącą dolegliwość – uniemożliwia realizację prawa do odliczenia VAT. Oczywiście prawo do wykreślania podatników z rejestru są potrzebne administracji skarbowej. Ale wykreślanie ich po cichu wciąż budzi sprzeciw w świetle naczelnej zasady działania w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych. Dlatego sporna kwestia ze względu na swoją wagę powinna być jednoznacznie wyjaśniona na korzyść podatników, aby zyskali oni pewność w zakresie aktualności swojego statusu VAT.

W piątek Naczelny Sąd Administracyjny wystąpił o podjęcie kolejnej uchwały dotyczącej VAT, która będzie miała ogromne znaczenie dla wszystkich podatników. Chodzi bowiem o uprawnienia fiskusa przy stosowaniu broni atomowej w postaci tzw. STIR, czyli blokad rachunków podatników „podejrzewanych” o wykorzystywanie sektora finansowego do wyłudzeń podatkowych.

Atomowy skutek

Pozostało 93% artykułu
Nieruchomości
Posiadaczy starych kominków czeka kara lub wymiana. Terminy zależą od województwa
W sądzie i w urzędzie
Prawo jazdy nie do uratowania, choć kursanci zdali egzamin
Prawo karne
Jest śledztwo w sprawie przerwania wałów w Jeleniej Górze Cieplicach
Prawo dla Ciebie
Pracodawcy wypłacą pracownikom wynagrodzenie za 10 dni nieobecności
Materiał Promocyjny
Zarządzenie flotą może być przyjemnością
Prawo karne
Powódź 2024. Szaber to kradzież zasługująca na szczególne potępienie