Zawarcie umowy przyrzeczonej warto dobrze zabezpieczyć

W przypadku braku oznaczenia terminu w umowie przedwstępnej obowiązują zasady zawarte w kodeksie cywilnym, które mogą przysporzyć trudności w późniejszych ustaleniach między stronami.

Publikacja: 06.04.2023 02:00

Zawarcie umowy przyrzeczonej warto dobrze zabezpieczyć

Foto: Adobe Stock

Umowa przedwstępna często odgrywa ważną rolę w procesie nabycia nieruchomości – obojętnie czy jest to kupno mieszkania, czy zakup nieruchomości przemysłowej. Do transakcji nie dochodzi bowiem od razu po wyrażeniu takiej woli przez strony – niekiedy do zawarcia umowy muszą upłynąć jeszcze dni, a nawet miesiące. Powodów może być wiele: brak środków na nabycie, konieczność uregulowania stanu prawnego nieruchomości lub dokonanie jej podziału, czy też oczekiwanie na decyzję o warunkach zabudowy albo też roszczenia spadkowe.

Zadaniem umowy przedwstępnej jest gwarancja zawarcia w przyszłości umowy przyrzeczonej. Często bowiem ustne zapewnienia stron mogą się okazać niewystarczające przy tak poważnej transakcji, a jedna ze stron z łatwością może zmienić zdanie w przypadku natrafienia na ciekawszą ofertę.

Czytaj więcej

Umowa przedwstępna: jej treść i forma ma znaczenie, później trudno cokolwiek zmienić

Wymagane postanowienia

Umowa przedwstępna powinna określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej, do których zalicza się przedmiot sprzedaży i cena.

Jeśli przedmiotem sprzedaży jest nieruchomość, należy ją bardzo starannie opisać. Nie chodzi tu jednak o kolor ścian czy rozkład pomieszczeń. Należy określić, czy jest to nieruchomość gruntowa, budynek, czy też lokal. Jeśli jest to działka, trzeba wskazać jej zabudowanie, uzbrojenie, przeznaczenie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, pozwolenia (np. pozwolenie na budowę), a także podać, czy jest obciążona roszczeniami osób trzecich lub prawami rzeczowymi. W przypadku lokalu powinno się wyszczególnić ewentualną piwnicę lub miejsce postojowe z nim związane.

Wszystkie te informacje należy zweryfikować z księgą wieczystą nieruchomości, ewidencją gruntów oraz aktem notarialnym własności nieruchomości. Dokumenty te warto ująć w treści umowy.

Należy także określić cenę sprzedaży nieruchomości oraz sposób jej uiszczenia wraz z opisem, skąd kupujący będzie mieć środki na pokrycie płatności. Bardzo częstą praktyką, zależną od woli stron, jest wpłacanie części kwoty przy zawieraniu umowy przedwstępnej w celu zapewnienia jej jeszcze większej skuteczności. W takim przypadku należy zwrócić szczególną uwagę na nazewnictwo – czy wpłacana kwota jest bezzwrotnym zadatkiem, czy zaliczką, która podlega zwrotowi w przypadku niedojścia umowy do skutku.

Ponadto dla ważności umowy powinny znaleźć się w niej jeszcze takie elementy jak: data i miejsce jej zawarcia, określenie i podpisy stron.

Kwestia terminu

Mimo że nie ma takiego obowiązku, to warto określić w umowie przedwstępnej termin zawarcia umowy przyrzeczonej sprzedaży. Dzięki temu uniknie się zaskoczenia i niedogodności w przyszłości. Można wskazać konkretną datę, zdarzenie lub przedział czasowy – miesiąc lub jakiś okres po wystąpieniu zdarzenia, np. dwa tygodnie po otrzymaniu decyzji o warunkach zabudowy.

W przypadku braku oznaczenia terminu w umowie przedwstępnej obowiązują zasady zawarte w kodeksie cywilnym, które mogą przysporzyć trudności w późniejszych ustaleniach między stronami. Zgodnie z nimi umowa sprzedaży powinna zostać zawarta w terminie wyznaczonym przez stronę uprawnioną do żądania jej zawarcia. Natomiast jeśli dwie strony są do tego uprawnione i każda z nich wyznaczyła swój termin, są one związane terminem wyznaczonym najwcześniej. Jeżeli żadna ze stron umowy przedwstępnej nie wyznaczy terminu w ciągu roku od dnia jej podpisania, to nikt już nie będzie mógł żądać zawarcia umowy sprzedaży. W takim przypadku umowa przedwstępna traci swoją gwarancyjną funkcję.

Warto mieć jednak na uwadze, że – jak wskazał Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z 1 października 2018 r. (I Aga 171/18) „Skutkiem upływu terminu do zawarcia umowy przyrzeczonej nie jest wygaśnięcie zobowiązania do jej zawarcia, a jedynie wymagalnością roszczenia o zawarcie umowy, której konsekwencją jest rozpoczęcie biegu jednorocznego terminu przedawnienia. Upływ terminu do zawarcia umowy przyrzeczonej nie powoduje, że strony są zwolnione z obowiązków obligacyjnych”.

W umowie przedwstępnej dopuszczalne jest również zamieszczenie innych dodatkowych zastrzeżeń umownych, takich jak np. kara umowna, odstępne czy umowne prawo odstąpienia.

Liczy się forma

Zanim jednak sporządzimy i podpiszemy umowę przedwstępną, warto się zastanowić nad jej formą. To od niej bowiem zależy moc skutku umowy przedwstępnej.

Wybór formy umowy w pełni zależy od woli przyszłego sprzedawcy i nabywcy. Jeśli zostanie zawarta w zwykłej formie pisemnej, a jedna ze stron odmówi zawarcia umowy sprzedaży, druga strona będzie mogła żądać od niej zapłaty należnego odszkodowania, np. tytułem szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej.

Umowa zawarta w formie notarialnej niesie za sobą poważniejsze konsekwencje. W przypadku braku zawarcia umowy sprzedaży z winy jednej ze stron, druga strona może bowiem sądownie przymusić ją do zawarcia umowy. Oświadczenie o zawarciu umowy przez opornego kontrahenta może zostać zastąpione orzeczeniem sądu, które wywołuje skutki prawne tożsame z zawarciem umowy sprzedaży.

Zdaniem autorek

Malwina Rączka radca prawny Kancelaria Radców Prawnych Tomasz Czapczyński sp.k.

Aleksandra Wojnarowicz prawnik Kancelaria Radców Prawnych Tomasz Czapczyński sp.k.

Roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała zostać zawarta. Natomiast jeżeli sąd oddali żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej, roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne. Nie ulega więc wątpliwościom, że w przypadku problemów z wyegzekwowaniem zawarcia umowy przyrzeczonej lub innych roszczeń związanych z umową przedwstępną, np. dotyczących zadatku, należy działać szybko. W takiej sytuacji skorzystanie z fachowej pomocy prawnej ułatwi dochodzenie należnych praw.

Umowa przedwstępna często odgrywa ważną rolę w procesie nabycia nieruchomości – obojętnie czy jest to kupno mieszkania, czy zakup nieruchomości przemysłowej. Do transakcji nie dochodzi bowiem od razu po wyrażeniu takiej woli przez strony – niekiedy do zawarcia umowy muszą upłynąć jeszcze dni, a nawet miesiące. Powodów może być wiele: brak środków na nabycie, konieczność uregulowania stanu prawnego nieruchomości lub dokonanie jej podziału, czy też oczekiwanie na decyzję o warunkach zabudowy albo też roszczenia spadkowe.

Pozostało 91% artykułu
Nieruchomości
Posiadaczy starych kominków czeka kara lub wymiana. Terminy zależą od województwa
W sądzie i w urzędzie
Prawo jazdy nie do uratowania, choć kursanci zdali egzamin
Prawo karne
Przerwanie wałów w Jeleniej Górze Cieplicach. Jest stanowisko dewelopera
Prawo dla Ciebie
Pracodawcy wypłacą pracownikom wynagrodzenie za 10 dni nieobecności
Materiał Promocyjny
Wpływ amerykańskich firm na rozwój polskiej gospodarki
Prawo pracy
Powódź a nieobecność w pracy. Siła wyższa, przestój, czy jest wynagrodzenie