W obrocie gospodarczym zdarza się, że przedsiębiorca korzysta z określonej nieruchomości (np. magazynu) bez tytułu prawnego. Do takiej sytuacji może dojść, gdy wygaśnie umowa uprawniająca do korzystania z tego obiektu. Równie powszechną praktyką jest pobieranie przez właściciela tej nieruchomości opłat za korzystanie z niej, pomimo braku stosunku prawnego łączącego obie strony. Wątpliwości podatników wzbudza kwestia czy takie zachowanie podlega opodatkowaniu VAT.
Czytaj też: Bezumowne korzystanie z nieruchomości a VAT
Tolerowanie sytuacji
Stosownie do art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu tym podatkiem podlega m.in. odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Z kolei w myśl art. 8 ust. 1 tej ustawy, poprzez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Istotą problemu jest zatem stwierdzenie czy w przypadku bezumownego korzystania z nieruchomości dochodzi do dalszego świadczenia usług na rzecz kontrahenta. Kwestia ta była przedmiotem licznych sporów podatników z organami podatkowymi.
Organy przyjmują, że kluczowym elementem dla rozstrzygnięcia czy czynność bezumownego korzystania z nieruchomości podlega opodatkowaniu jest istnienie, nawet nieformalnej, zgody na korzystanie z niej. W myśl bowiem art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, za świadczenie usług uważa się również zobowiązanie do tolerowania określonej czynności lub sytuacji. W konsekwencji podmiot, który nie zgłasza zastrzeżeń co do dalszego korzystania z określonej nieruchomości i dalej otrzymuje z tegu tytułu opłaty, w istocie dalej świadczy usługę za wynagrodzeniem.
Nawet milcząca zgoda
Nieformalna zgoda na dalsze korzystanie z nieruchomości może być rozumiana na różne sposoby. Na przykład Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 21 czerwca 2018 r. (0114-KDIP4.4012.289.2018.1.MPE) stwierdził, że jeżeli „najemca/dzierżawca zawarł umowę najmu/dzierżawy nieruchomości z Gminą na czas określony lub nieokreślony i upłynął termin obowiązywania umowy, umowa została wypowiedziana, jednak najemca/dzierżawca nie przekazał Gminie nieruchomości do dnia zakończenia obowiązywania umowy, a Gmina nie chce zawierać z najemcą kolejnej umowy i wyznacza termin, w którym najemca/dzierżawca ma przekazać nieruchomość w stanie wolnym od osób i rzeczy, a najemca/dzierżawca korzysta jeszcze z nieruchomości bez tytułu prawnego przez pewien okres czasu po czym przekazuje Gminie w określonym terminie nieruchomość na podstawie np. protokołu, to wynagrodzenie jakie Gmina otrzyma od najemcy/dzierżawcy z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług".