KMS już na stałe wrósł w środowisko związane ze światem sztuki. Korzystają z niego galerie, domy aukcyjne, inwestorzy, kolekcjonerzy, artyści. Dla wielu jest podpowiedzią, jak poruszać się po tym mało transparentnym rynku, jakim jest rynek sztuki.
Najlepsi artyści Kompasu Młodej Sztuki 2023
Już od dłuższego czasu możemy zauważyć nie tylko w Polsce wzmożone zainteresowanie sztuką współczesną, szczególnie młodą. Trzeba przyznać, że od kilku lat jesteśmy świadkami wręcz wysypu młodych talentów. Najbardziej spektakularny sukces odniosła Ewa Juszkiewicz – dwukrotna zwyciężczyni KMS (2014 i 2015 r.), aktualnie związana z czołową nowojorską Gagosian Gallery. Jej surrealistyczne obrazy osiągają zawrotne kwoty – 1,5 mln dol. w 2022 w Christie’s, a w październiku 2023 r. w Polswiss Art. 2,3 mln zł.
Galerie proponują swoje usługi w zakresie tworzenia kolekcji, jest coraz więcej artystycznych konsultantów i coraz więcej aukcji sztuki najnowszej. Nie sztuką jest kupić pracę debiutanta – istotne jest mieć rozeznanie, który z nich ma szansę odnieść sukces. Obiektywnym kompendium wiedzy o tym jest unikatowy ranking najlepszych młodych artystów – Kompas Młodej Sztuki. Lista KMS to wynik głosowania 87 ekspertów wysokiego szczebla. W tym roku składa się z 226 nazwisk, biorąc pod uwagę liczbę debiutujących twórców, jest listą elitarną.
Pierwsza dziesiątka KMS 2023, w sumie jedenaście nazwisk (9. pozycja ex aequo), zdominowana jest przez artystki. Skupiają się na wątkach feministycznych, ekologicznych, mówią także o braku tolerancji, zrozumienia dla inności. Ich prace są o lękach, marzeniach, rozczarowaniach. Są głosem pokolenia. Dokonania większości wzbogacają liczne kolekcje prywatne i instytucjonalne. Są one także laureatkami prestiżowych nagród, a ceny ich niektórych prac przekraczają nawet i 100 tys. zł.
Pierwsze miejsce XIII KMS zajęła Agata Słowak, 14 galerii przyznało jej w sumie 45 punktów. Po raz pierwszy pojawiła się na 16. pozycji, zaraz po ukończeniu studiów w 2020 r. Laureatka Coming Out Najlepsze Dyplomy ASP (2019) oraz Paszportów „Polityki” 2022. Jej obrazy nawiązują do prac malarskich z minionych epok, od lat porusza tematy związane z poszukiwaniem tożsamości, z brakiem tolerancji, krytykuje też patriarchalny stosunek do kobiet. Drugą pozycję zajęła Emilia Kina (43 pkt), w poprzedniej edycji ósma. Także, chociaż w sposób bardziej zawoalowany, odnosi się do losu kobiet, odwołując się do wyjątkowych życiorysów. Jej obrazy-reliefy są trójwymiarowymi „oknami” na świat – artystka często do monochromatycznych płócien dodaje elementy sklejki. Kolejne miejsce przypadło Monice Falkus (42 pkt), od trzech lat na liście rankingu. Jej mocne, wyraziste prace, o intensywnych kolorach, są o kobietach i wszystkim, co się wiąże z jej przeżyciami. Czwarte miejsce przypadło Karolinie Jabłońskiej, już piąty raz w pierwszej dziesiątce KMS. Opowiada o emocjach, pragnieniach, niepokojach bliskich jej rówieśniczkom. Jest niezwykle czuła na krzywdę zwierząt. Kolejną (piątą) pozycję zajął Kamil Kukla, który regularnie pojawia się w Kompasie od 2015 r., w swoich surrealistycznych opowieściach pokazuje, w jakim kierunku zmierza współczesny świat, a jest to one way…
W 2023 roku największy wzrost punktacji zaliczyła Lia Kimura, polsko-japońska artystka. Awansowała z 20. pozycji (2022) na 6. Jej charakterystyczne portrety, jakby osnute mgłą, pozbawione szczegółów, oddają nastroje, rozterki i psychiczne zmagania z samym sobą. Norbert Delman (siódme miejsce), obecny w KMS od 2015 r., tworzy abstrakcyjne obiekty z MDF-u, które odnoszą się do nie zawsze łatwych relacji damsko-męskich czy społecznych. Karolina Jarzębak (pozycja ósma), laureatka Grand Prix 46. Biennale Malarstwa Bielska Jesień 2023, z 21. pozycji w 2021 r. przeskoczyła na 8. Jej nieustającą inspiracją pozostaje internet, który nieodwracalnie i radykalnie zmienił świat. Dziewiąte miejsce ex aequo przypadło Martynie Czech i Pawłowi Czekańskiemu. Malarka skupia się na nierównej walce, jaką nadal muszą prowadzić kobiety. Jest bezkompromisowa w swoim przekazie, także w kontekście naszego nieludzkiego traktowania zwierząt. Paweł Czekański, podobnie jak Zuzanna Golińska, która zamyka listę złotej dziesiątki, w swojej sztuce stara się zwrócić uwagę na politykę człowieka prowadzącą do katastrofy nie tylko klimatycznej. Golińska podejmuje także, podobnie jak inne artystki z pierwszej dziesiątki, wątki feministyczne oraz związane z brakiem zrozumienia dla inności.