Przedawnienie to instytucja określająca upływ czasu, po którym następuje wyłączenie lub ograniczenie reakcji karnej za dane przestępstwo. Ustawodawca określił różne terminy przedawnienia, uzależniając je od wagi czynu zabronionego oraz biorąc pod uwagę mnożące się trudności dowodowe z upływem kolejnych lat i towarzyszące im ryzyko popełnienia błędu.
Czytaj więcej
Rozstrzygnięcie tego problemu będzie miało znaczenie dla prawidłowej interpretacji przepisów i rozstrzygania spraw karnych w okresie stanu epidemii Covid-19.
Instytucję przedawnienia wprowadzono też po to, aby działać mobilizująco na organy ścigania i sądy, mieć pozytywny wpływ na realizację zasady szybkości postępowania karnego. Tymczasem od niemal dwóch i pół roku terminy przedawnień w sprawach karnych i karnoskarbowych są bezterminowo „zamrożone” pod pretekstem uchwalenia tzw. ustawy covidowej (ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem Covid-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych), a decyzję, kiedy ten stan się skończy, podjąć może w zasadzie jednoosobowo minister zdrowia.
Co więcej, w Senacie jest nowy projekt kodeksu karnego, w którym planowane są dalsze (kontrowersyjne) zmiany w przepisach dotyczących przedawnień.
Z uwagi na pandemię
Ustawa covidowa wprowadziła przepis, który wstrzymywał rozpoczęcie i zawieszenie biegu terminów określonych przepisami prawa administracyjnego oraz wstrzymywał bieg przedawnienia karalności czynu i wykonania kary. Uzasadniając projekt, ustawodawca wskazał, że „konieczność zachowania wymogów sanitarnych może wpływać negatywnie na czas prowadzenia postępowania”. Ponadto na tzw. obiektywne przyczyny przedawnienia karalności miało wpływać objęcie kwarantanną uczestników postępowania, a ustawodawcy chodziło o rzekome ograniczenie ryzyka, że oskarżeni (podejrzani) uniknęliby odpowiedzialności karnej, a pokrzywdzonym uniemożliwiałoby dochodzenie m.in. środków kompensacyjnych (np. niemożliwe miałoby się stać orzeczenie obowiązku naprawnienia szkody).