Ważny wyrok Trybunału Sprawiedliwości
W dniu 15 czerwca 2023 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał w tej kwestii ważne orzeczenie, w sprawie C-520/21, w którym rozstrzygnął pytanie prejudycjalne Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia, czy w przypadku uznania, że umowa kredytu zawarta przez bank i konsumenta jest od początku nieważna z powodu zawarcia w niej nieuczciwych warunków umownych, strony oprócz zwrotu pieniędzy zapłaconych w wykonaniu tej umowy (bank – kapitału kredytu, konsument – rat, opłat, prowizji i składek ubezpieczeniowych) oraz odsetek ustawowych za opóźnienie od chwili wezwania do zapłaty, mogą domagać się także jakichkolwiek innych świadczeń, w tym należności, w szczególności wynagrodzenia, odszkodowania, zwrotu kosztów lub waloryzacji świadczenia. Pytanie prejudycjalne dotyczyło zatem zarówno roszczeń frankowiczów przeciwko bankowi o świadczenia dodatkowe, w szczególności wynagrodzenia, odszkodowania, zwrotu kosztów lub waloryzacji świadczenia, z tego tytułu, że zostali czasowo pozbawieni możliwości korzystania ze swoich pieniędzy, jak również roszczeń banków przeciwko frankowiczom o wynagrodzenie za korzystanie z udostępnionego kapitału.
TSUE uznał, że prawo Unii Europejskiej stoi na przeszkodzie, aby banki mogły żądać od kredytobiorców dodatkowych świadczeń, w tym wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, natomiast nie ma przeszkód, aby frankowicze mogli dochodzić od banku takich dodatkowych świadczeń.
Czytaj więcej
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w czerwcowym wyroku, po raz kolejny stanął po stronie frankowiczów. Wcześniej uznał, że wadliwą umowę kredytową można unieważnić na żądanie lub za zgodą konsumenta. Teraz stwierdził, że w przypadku unieważnienia umowy bank nie może domagać się od kredytobiorcy wynagrodzenia za korzystanie z kapitału.
Dodatkowe roszczenia
W związku z tym pojawiła się szansa na występowanie z roszczeniami nie tylko o zwrot przez bank nienależnych świadczeń wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, ale także zwrot tych świadczeń w zwaloryzowanej wysokości lub też dodatkowego wynagrodzenia za korzystanie z kapitału uiszczanego przez lata na rzecz banku. Niemniej jednak należy dość ostrożnie podchodzić do występowania z takimi dodatkowymi roszczeniami, z uwagi na to, że sam Trybunał zwrócił uwagę, iż możliwość dochodzenia przez konsumenta – w przypadku uznania umowy kredytu hipotecznego za nieważną – roszczeń wykraczających poza zwrot miesięcznych rat i kosztów zapłaconych z tytułu wykonania tej umowy, a także ustawowych odsetek za opóźnienie, jest dopuszczalna, ale z zastrzeżeniem, że w danej sprawie konieczne jest to dla osiągnięcia celów dyrektywy 93/13, w tym przywrócenia sytuacji prawnej i faktycznej, w jakiej konsument znajdowałby się w przypadku niezawarcia umowy zawierającej klauzule abuzywne i zasady proporcjonalności. Praktyka i orzecznictwo sądów krajowych w tym zakresie jeszcze nie zostały ukształtowane.
Orzeczenie TSUE w tym przedmiocie ma niezwykle ważne znaczenie dla praktyki. Rozstrzygnięto także istotną kwestię dla sytuacji prawnej frankowiczów, a mianowicie, że roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału dochodzone przez banki nie mają podstawy prawnej. Niepewność w tym zakresie powstrzymywała do tej pory wielu frankowiczów przed wystąpieniem z roszczeniami przeciwko bankom. TSUE stwierdził, że banki nie mogą dochodzić dodatkowego wynagrodzenia.
