Zaniechanie przy reformie związało ręce urzędnikom

Bank musi udostępniać KAS dane chronione tajemnicą bankową tylko wtedy, gdy są spełnione przesłanki z art. 105 ust. 1 pkt 2 lit. e prawa bankowego.

Publikacja: 12.06.2024 04:30

Zaniechanie przy reformie związało ręce urzędnikom

Foto: Adobe Stock

Aparat skarbowy to jeden z ważniejszych trybików w wielkiej machinie państwa. Trudno się więc dziwić, że ustawodawca dba o jego uprawnienia i wyposaża go w coraz to nowe narzędzia, zwłaszcza instrumenty prawne do ochrony interesów budżetu i sprawnego ściągania podatków. Czasami jednak tak się spieszy, że zalicza legislacyjną wpadkę, która wiąże ręce urzędnikom. Potwierdza to wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z 5 kwietnia 2024 r.

Bankowcy kontra skarbówka

Kością niezgody w sprawie było 8 tys. zł kary nałożonej na jeden z banków. A zaczęło się od tego, że w marcu 2023 r. urzędnicy fiskusa wystąpili do niego o nieodpłatne sporządzenie i przekazanie informacji w zakresie rachunków bankowych należących do jednego z klientów. Konkretnie chodziło o zestawienia obrotów i stanów na rachunkach za 2022 r., z podaniem wpływów, obciążeń i ich tytułów oraz odpowiednio ich nadawców i odbiorców. Podstawą żądania był art. 48 ust. 1 pkt 1–2 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej (KAS). Fiskus wyjaśnił, że dane są mu potrzebne w związku ze wszczętym postępowaniem przygotowawczym o przestępstwo skarbowe. A na ich przygotowanie i przesłanie dał bankowi 14 dni.

Czytaj więcej

Niedopatrzenie pozwala bankom odmawiać i utrudnia pracę fiskusa

Instytucja nie paliła się do ich przekazania fiskusowi. Odpowiedziała, że zgodnie z art. 105 ust. 1 pkt 2 lit. e prawa bankowego bank ma obowiązek udzielenia informacji stanowiących tajemnicę bankową wyłącznie w związku m.in. z toczącym się postępowaniem o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe przeciwko osobie fizycznej będącej stroną umowy zawartej z bankiem w zakresie informacji jej dotyczących. Tymczasem z pisma urzędników skarbówki nie wynika, czy te przesłanki zostały spełnione. Dlatego bank chciał jasnego wskazania, że w sprawie zachodzą przesłanki wynikające z prawa bankowego, uprawniające do przekazania informacji żądanych przez organ finansowy.

Bank podkreślił, że prawo bankowe jest regulacją szczególną w zakresie dysponowania informacjami stanowiącymi tajemnicę bankową, który nie może być interpretowany rozszerzająco.

To nie przekonało fiskusa, a ponieważ żądanych danych nie dostał, to skorzystał ze swoich uprawnień i nałożył na bank karę. Podkreślił, że przepisy, na które się powołał, stanowią samodzielną, niezależną od art. 182–185 ordynacji podatkowej, podstawę prawną do uzyskania stosownych informacji od banków.

Fiskus nie miał wątpliwości, że w związku ze ściśle określonym postępowaniem przygotowawczym może żądać od banku szczegółowych informacji dotyczących sytuacji finansowej osób fizycznych, prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej. Zadania określone w art. 48 ustawy o KAS organ realizuje poza jakimkolwiek postępowaniem.

Fiskus argumentował, że zagadnienie udzielania przez banki informacji organom celno-skarbowym pojawiło się w związku z utworzeniem KAS. Ustawodawca, kompleksowo reformując administrację celną i skarbową, wprowadził normy prawne służące sprawnemu zwalczaniu nadużyć. Dlatego art. 48 ustawy o KAS ma pierwszeństwo względem regulacji prawa bankowego.

Te argumenty nie przekonały jednak ani banku, ani opolskiego WSA, do którego ten zaskarżył karę. Po bardzo gruntownej analizie przepisów, orzecznictwa i reguł konstytucyjnych sąd doszedł do przekonania, że to bank miał rację, odmawiając urzędnikom skarbówki żądanych danych. W jego ocenie art. 104 ust. 1 upb i art. 105 ust. 1 pkt 2 lit. e prawa bankowego stanowią lex specialis w stosunku do art. 48 ust. 1 ustrojowej ustawy o KAS wyznaczającej kompetencje organów oraz tryb i zasady ich działania.

Winny reformator

Co więcej, WSA podkreślił, że powodem takiego rozstrzygnięcia jest zaniechanie prawodawcy. A polega ono na niedostosowaniu odpowiednio prawa bankowego do ustawy o KAS. Co skutkuje tym, że bank jest zobowiązany udostępniać organom KAS dane chronione tajemnicą bankową tylko wtedy, gdy spełnione są przesłanki z art. 105 ust. 1 pkt 2 lit. e prawa bankowego. W innym przypadku zobowiązany jest on zaś przestrzegać tajemnicy bankowej zgodnie ze swoimi przepisami.

Sądowi nie umknęło, że sporne regulacje zawarte są w ustawach i mają taką samą rangę w systemie prawa. Regulacja ustawy o KAS jest więc lex posterior. Niemniej w tym przypadku norma późniejsza, ogólniejsza nie uchyla wcześniejszej, bardziej szczegółowej. Reguły kolizyjne przeczą więc, zdaniem WSA, prawidłowości stanowiska zajętego przez KAS. Przemawiają za tym też normy konstytucyjne dotyczące ochrony prawa do prywatności osoby fizycznej. Wyrok nieprawomocny.

Aparat skarbowy to jeden z ważniejszych trybików w wielkiej machinie państwa. Trudno się więc dziwić, że ustawodawca dba o jego uprawnienia i wyposaża go w coraz to nowe narzędzia, zwłaszcza instrumenty prawne do ochrony interesów budżetu i sprawnego ściągania podatków. Czasami jednak tak się spieszy, że zalicza legislacyjną wpadkę, która wiąże ręce urzędnikom. Potwierdza to wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z 5 kwietnia 2024 r.

Pozostało 90% artykułu
W sądzie i w urzędzie
Sprawy frankowiczów w sądach – wszystko co musisz wiedzieć
Praca, Emerytury i renty
Krem z filtrem, walizka i autoresponder – co o urlopie powinien wiedzieć pracownik
Praca, Emerytury i renty
Wakacyjne wyjazdy do pracy za granicę. Jak się przygotować?
Prawo pracy
Co przysługuje pracownikom w upały? Czy rodzi to obowiązki podatkowe i składkowe?
Materiał Promocyjny
Mazda CX-5 – wszystko, co dobre, ma swój koniec
Za granicą
Wakacje 2024 z biurem podróży. Jakie mam prawa podczas wyjazdu wakacyjnego?
Materiał Promocyjny
Jak Lidl Polska wspiera polskich producentów i eksport ich produktów?