Krajowy Rejestr Sądowy zawiera istotne dane i informacje o przedsiębiorcy, m.in. w zakresie składu jego organów, siedziby, kapitału zakładowego oraz sprawozdań finansowych.
Zgodnie z ogólną zasadą wnioski o dokonanie bądź zmianę wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego przedsiębiorca podlegający wpisowi do rejestru powinien złożyć nie później niż w terminie siedmiu dni od dnia zdarzenia uzasadniającego dokonanie bądź zmianę wpisu. Ze względu na to, iż termin ten jest jedynie instrukcyjny (co oznacza, że jego naruszenie nie wiąże się z bezpośrednią sankcją prawną), przedsiębiorcy często lekceważą go, składając wnioski po jego upływie bądź nie składając ich w ogóle. Nie każdy pamięta przy tym o konsekwencjach takiego działania.
Grzywna za uchylanie się od obowiązków
W przypadku stwierdzenia przez sąd rejestrowy, że przedsiębiorca pomimo upływu właściwego terminu nie złożył wniosku o dokonanie wpisu do rejestru lub nie złożył do rejestru dokumentów, których złożenie jest obowiązkowe, sąd rejestrowy wszczyna wobec przedsiębiorcy postępowanie przymuszające. Ze względu na jego cel – spełnienie przez przedsiębiorcę obowiązków rejestrowych – w pierwszej kolejności sąd rejestrowy wzywa przedsiębiorcę do wypełnienia obowiązku, któremu uchybił, wyznaczając ku temu dodatkowy siedmiodniowy termin. Gdy przedsiębiorca nie wykona wezwania, sąd rejestrowy nakłada grzywnę na obowiązanych – a więc na podmioty reprezentujące przedsiębiorcę – mających prawo reprezentacji wspólników spółki jawnej, komplementariuszy spółki komandytowej i komandytowo-akcyjnej, partnerów spółki partnerskiej czy członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej. Jednocześnie z wymierzeniem grzywny sąd rejestrowy ponownie wzywa przedsiębiorcę do wypełnienia ciążącego na nim obowiązku. W przypadku dalszego uchylania się przedsiębiorcy sąd jest uprawniony do ponawiania grzywny aż do osiągnięcia wskazanego celu – spełnienia przez przedsiębiorcę jego obowiązków rejestrowych.
Grzywna co do zasady wymierzana jest wszystkim osobom reprezentującym przedsiębiorcę w równej wysokości. Zależy ona od uznania sądu rejestrowego, przy czym w jednym postanowieniu sąd może wymierzyć grzywnę nie wyższą niż 10 tys. zł, chyba że dwukrotne wymierzenie grzywny okazało się nieskuteczne. Ogólna suma grzywien wymierzonych przez sąd w tej samej sprawie nie może przewyższać miliona złotych.
Odpowiedzialność karna
Przedsiębiorca powinien pamiętać, że za uchylanie się od wykonania obowiązków rejestrowych grozi mu także odpowiedzialność karna. Z praktyki wynika, że jednym z najczęściej spotykanych uchybień przedsiębiorców jest nieskładanie w terminie sprawozdań finansowych. Jak wskazują przepisy ustawy o rachunkowości, niezłożenie sprawozdania finansowego lub sprawozdania z działalności we właściwym rejestrze sądowym zagrożone jest karą grzywny, a nawet karą ograniczenia wolności. Odpowiedzialność karną poniesie w tym przypadku kierownik jednostki, rozumiany jako członek zarządu lub innego organu zarządzającego spółki kapitałowej, wspólnik prowadzący sprawy spółki jawnej bądź spółki partnerskiej, zarząd spółki partnerskiej, komplementariusz spółki komandytowej i spółki komandytowo-akcyjnej. Kara taka może być dotkliwa – grzywna może sięgać aż 1 080 000 zł, a kara ograniczenia wolności może trwać do 12 miesięcy.