Prof. Wierczyński: Trzeba zmienić zasady ustalania punktacji czasopism

Minister nauki ogłosił nowy wykaz czasopism naukowych. Dlaczego trzeba było ustalić nową punktację?

Przede wszystkim ona nie jest nowa. To powrót do listy z połowy 2023 r., czyli wykazu przygotowanego przez ministra Czarnka, ale bez najbardziej skrajnych i absurdalnych decyzji, które zrównywały niszowe polskie czasopisma z Nature czy Science.

Ale ta pierwotna lista z 2023 r. też była krytykowana. Dlaczego?

Były dwie fale krytyki. Pierwsza, po ogłoszeniu w 2019 r. pierwszych wykazów sporządzonych według obowiązującego obecnie rozporządzenia. Wyszły bowiem na jaw błędy w doborze danych, które nie są wystarczająco reprezentatywne dla większości nauk społecznych i humanistycznych. Te problemy nie zostały do dzisiaj rozwiązane. Druga fala krytyki pojawiła się w 2021 r., gdy ukazały się wykazy wydane przez ministra Czarnka, który całkowicie zignorował obowiązujące przepisy, arbitralnie dodając do wykazu i podwyższając punktację wybranym przez siebie czasopismom. Potem, w 2023 r., minister jeszcze „podkręcił” niektóre ze swoich arbitralnych decyzji, np. czasopismom, którym w 2021 r. bezpodstawnie nadał 100–140 pkt, równie bezpodstawnie podwyższył tę punktację do najwyższej możliwej (200 pkt).

Czytaj więcej

Zawody prawnicze

Komitet Nauk Prawnych PAN krytykuje wykaz czasopism przygotowany przez resort Czarnka

Komitet Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk zdecydowanie protestuje w sprawie sposobu opracowywania i zawartości, opublikowanego przez Ministra Edukacji i Nauki, wykazu czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych.

Czyli powrót do listy z 2023 r. nie rozwiązuje problemu.

Nie. Dla zrozumienia obecnej sytuacji najważniejsze jest to, że wracając do wykazu sprzed czerwca 2023 r., wracamy do wersji, której dotyczy zarówno pierwsza, jak i druga fala krytyki. Chciałbym też podkreślić, że w wyniku arbitralnego ustalania punktacji czasopism naukowych doszło do ogromnych szkód w polskiej nauce. Po pierwsze – rażąco wypaczono wyniki ewaluacji. W efekcie część wydziałów utraciło uprawnienia do doktoryzowania i habilitowania, a wiele wydziałów utraciło znaczącą część dotacji na badania. Obserwujemy powstawanie nowych kierunków lekarskich na uczelniach, które nie mają żadnego zaplecza, a to jest właśnie wynikiem wypaczenia ewaluacji jednostek naukowych. Po drugie, wykazy są bardzo krzywdzące dla naukowców, bo na podstawie wykazów ocenia się ich dorobek. Na wielu uczelniach przyznaje się nagrody za publikację w wysoko punktowanych czasopismach. Jeśli system tych nagród jest oparty na wykazie (a w większości wypadków tak jest), to nagradzani są nie ci, którzy publikują w najlepszych czasopismach, tylko ci, którzy publikują w czasopismach lubianych przez ministra Czarnka. To dyskryminuje uczciwych naukowców. Oczywiście odbija się to też na polskiej nauce. Ma również wpływ na redakcje czasopism. Redakcje uczciwe, które nie zabiegały o punkty u ministra, są dyskryminowane. W 2021 r. zdarzało się, że autorzy wycofywali z nich swoje artykuły, żeby wysłać je do czasopism faworyzowanych. To jest skrajnie demotywujące.

Czy ocenę wydaną na podstawie nielegalnie ustalonej punktacji można podważyć w sądzie?

Sądy administracyjne, moim zdaniem bezpodstawnie, odmawiały redakcjom czasopism możliwości złożenia skargi na decyzje ministra w sprawie wykazu czasopism.

Czyli błędy są nienaprawialne?

Niestety. Sposobem ustalania w ostatnich latach listy czasopism punktowanych powinna zająć się prokuratura, bo były to działania nie tylko niezgodne z obowiązującymi przepisami, ale również poważnie szkodliwe społecznie.