Roczne wynagrodzenie brutto (mies.) | Polski Ład 1.0 | Polski Ład 2.0 | Porównanie podatku rocznego |
Podatek roczny | Podatek roczny | 72 000 zł (6000 zł) | 4708,00 zł |
3495,00 zł | -1213,00 zł | 84 000 zł (7000 zł) | 5667,00 zł |
4738,00 zł | -929,00 zł | 96 000 zł (8000 zł) | 6626,00 zł |
5981,00 zł | -645,00 zł | 108 000 zł (9000 zł) | 8342,00 zł |
7223,00 zł | -1119,00 zł | 120 000 zł (10 000 zł) | 10 984,00 zł |
8466,00 zł | -2518,00 zł | 132 000 zł (11 000 zł) | 13 627,00 zł |
9708,00 zł | -3919,00 zł |
Nieco inaczej wygląda sytuacja podatników, którzy rozliczaliby się zgodnie z przepisami Polskiego Ładu wspólnie z małżonkiem. W określonych sytuacjach likwidacja ulgi dla klasy średniej może się okazać niekorzystna. Dotyczy to w szczególności małżeństw, w których tylko jeden z małżonków uzyskuje przychody ze stosunku pracy:
Roczne wynagrodzenie brutto (mies.) | Polski Ład 1.0 | Polski Ład 2.0 | Porównanie podatku rocznego |
Podatek roczny | Podatek roczny | 72 000 zł (6000 zł) | 0,00 zł |
0,00 zł | 0,00 zł | 84 000 zł (7000 zł) | 567,00 zł |
1138,00 zł | +571,00 zł | 96 000 zł (8000 zł) | 1526,00 zł |
2381,00 zł | +855,00 zł | 108 000 zł (9000 zł) | 3242,00 zł |
3623,00 zł | +381,00 zł | 120 000 zł 10 000 zł) | 5884,00 zł |
4866,00 zł | -1018,00 zł | 132 000 zł (11 000 zł) | 8527,00 zł |
6108,00 zł | -2419,00 zł |
W tabeli porównano roczny podatek dochodowy podatników rozliczających się wspólnie z małżonkiem nieuzyskującym dochodów, którzy utracili prawo do ulgi dla klasy średniej w związku z jej likwidacją. Przyjęto, że podatnicy nie uzyskali żadnych innych dochodów poza ww. Nie stosowano żadnych ulg i odliczeń o charakterze osobistym.
Ze wstępnych wyliczeń wynika, że małżonkowie, z których tylko jeden uzyskuje dochody, mogą stracić na zmianach wynikających z Polskiego Ładu 2.0, jeżeli małżonek ma przychody ze stosunku pracy pomiędzy ok. 6100 zł a 9200 zł brutto miesięcznie.
Nie oznacza to jednak, że osoby te rzeczywiście zapłacą wyższy podatek roczny. MF wprowadziło bowiem w takich sytuacjach mechanizm rekompensujący straty na skutek likwidacji ulgi dla klasy średniej w wymiarze rocznym – tzw. hipotetyczny podatek roczny.
Hipotetyczny podatek roczny
Celem uniknięcia pogorszenia sytuacji niektórych podatników w trakcie roku podatkowego w Polskim Ładzie 2.0 znalazły się rozwiązania mające na celu rekompensatę likwidacji ulgi dla klasy średniej. Pierwsze z nich to wspominana już obniżka stawki PIT. Drugie to tzw. hipotetyczny podatek roczny.
Istotą hipotetycznego podatku rocznego jest ustalenie zobowiązania podatkowego za 2022 r. na podstawie dwóch systemów podatkowych obowiązujących w 2022 r.:
- Polskiego Ładu 1.0 (obowiązującego do 30 czerwca) i
- Polskiego Ładu 2.0 (obowiązującego od 1 lipca).
Jeśli hipotetyczny podatek roczny, obliczony wg przepisów obowiązujących do 30 czerwca 2022 r., okaże się niższy od podatku wyliczonego według zasad wynikających z Polskiego Ładu 2.0, to podatnik otrzyma zwrot tej różnicy.
Hipotetyczny podatek będzie zatem liczony z uwzględnieniem ulgi dla klasy średniej oraz skali podatkowej obowiązującej do 30 czerwca 2022 r. (stawka PIT 17/32 proc. oraz roczna kwota zmniejszająca podatek na poziomie 5100 zł).
Nie skorzystają z niego jednak wszyscy. Będzie on dotyczył wyłącznie tych podatników, którzy przed wejściem w życie Polskiego Ładu 2.0 mieliby prawo do skorzystania z ulgi dla klasy średniej w wymiarze rocznym. Oznacza to, że beneficjentami tego rozwiązania będą mogli być wyłącznie podatnicy, którzy:
- osiągali przychody ze stosunku pracy, a ich roczny przychód z tego tytułu mieści się w przedziale od 68 412,00 zł do 133 692,00 zł lub
- prowadzili w 2022 r. pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną skalą podatkową, a ich roczny dochód wynosi pomiędzy 68 412,00 zł a 133 692,00 zł.
Co ważne, obowiązek obliczenia hipotetycznego podatku rocznego będzie spoczywać na organach podatkowych. Oznacza to, że podatnik nie będzie musiał liczyć go samodzielnie. Warto jednak, aby znał zasady jego obliczania, aby w razie potrzeby zweryfikować, czy powinien otrzymać dodatkowy zwrot podatku, a także samą poprawność wyliczeń organu podatkowego. Kluczowe przy takiej weryfikacji – w przypadku małżonków – będzie sprawdzenie, czy organ w swoich wyliczeniach uwzględnił uprawnienie do wspólnego rozliczenia.
Sam zwrot różnicy między hipotetycznym podatkiem rocznym a podatkiem należnym za 2022 r. ma być czynnością materialno-techniczną organu podatkowego. Oznacza to, że zwrot nastąpi z urzędu, bez potrzeby składania wniosku przez podatnika.
Kwota do zwrotu będzie z kolei traktowana na równi z nadpłatą podatku. Nadpłata powstanie z dniem złożenia rocznego zeznania podatkowego i będzie podlegać zwrotowi w terminie:
- trzech miesięcy od dnia złożenia zeznania – w sytuacji gdy zeznanie roczne zostało złożone papierowo;
- 45 dni od dnia złożenia zeznania – w sytuacji gdy zeznanie roczne zostało złożone za pomocą środków komunikacji elektronicznej.
W przypadku gdy podatnik na podstawie wyliczonego przez urząd hipotetycznego podatku otrzyma zwrot nienależnie lub w wysokości wyższej niż należna, będzie on zobowiązany do zwrotu tej kwoty w terminie 30 dni. W przeciwnym razie organ podatkowy wyda decyzję, w której określi obowiązek zwrotu w terminie 30 dni od doręczenia decyzji. Po upływie tego terminu kwota zwrotu będzie stanowić zaległość podatkową.
Komentarz autora
Ulga dla klasy średniej od początku swojego istnienia budziła liczne kontrowersje i wątpliwości służb zajmujących się naliczaniem wynagrodzeń. Opory przed stosowaniem ulgi mieli także sami pracownicy, którzy obawiali się, że np. w sytuacji otrzymania premii przekroczą roczny limit uprawniający do ulgi i będą musieli dokonać znaczących dopłat w ramach zeznania PIT.
Nie da się również ukryć, że ulga dla klasy średniej była rozwiązaniem niesprawiedliwym, ponieważ dotyczyła jedynie wąskiej grupy podatników o określonych przychodach/dochodach.
Z niewyjaśnionych do tej pory przyczyn na etapie prac nad mechanizmem mającym kompensować nieodliczalność składki zdrowotnej od podatku pominięto wiele grup podatników, jak chociażby zleceniobiorców czy emerytów.
Dodatkowo, ulga nie była rozwiązaniem, które w 100 proc. spełniało swoją założoną funkcję, ponieważ w określonych przypadkach ulga ta po prostu nie działała i nie w pełni rekompensowała nieodliczalność składki zdrowotnej od podatku.
Z tego punktu widzenia likwidacja ulgi dla klasy średniej była działaniem koniecznym i dobrze się stało, że przepisy wprowadzające ulgę zostały uchylone. Pozostaje jednak mieć nadzieję, że zgodnie z zapowiedziami ustawodawc, na jej likwidacji faktycznie nikt nie straci. Same przepisy – pomijając ich skomplikowanie w zakresie hipotetycznego podatku rocznego – wyglądają obiecująco i rzeczywiście pozwalają przypuszczać, że ta zmiana nie będzie miała negatywnych skutków dla podatników. Na weryfikację przyjdzie nam jednak trochę poczekać – zapewne do maja i czerwca 2023 r., kiedy to organy podatkowe rozpoczną proces naliczania hipotetycznego podatku rocznego i dokonywania pierwszych zwrotów podatku za 2022 r.