Polska bez makijażu. Dlaczego piękno wciąż jest dla Polaków kłopotem

Trzy kobiety stoją w zwartej grupce. Wszystkie mają koło trzydziestki. Przyglądają się bacznie swoim stopom, a dokładniej – palcom u nóg. Każdy z trzydziestu paznokci jest starannie pomalowany lakierem: jedna dziesiątka srebrzystym, druga – połyskliwie granatowym, trzecia zaś klasycznie, a zarazem pod kolor sukienki – soczystą, ciemną czerwienią.

– Świetne sandały. No, no i paznokcie sobie zrobiłaś – Ta-od-granatowych z wyraźną aprobatą zwraca się do Tej-od-srebrnych.

– Naprawdę Ci się podoba? A ja nie byłam pewna. Tak mnie jakoś wzięło na wiosnę. – Tej-od-srebrnych robi się bardzo miło. – Na ręce już mi nie starczyło cierpliwości – dodaje.

– Co tam ręce, ręce nieważne. Lubię popatrzeć na swoje stopy, jak mam pomalowane – dorzuca Ta-od-czerwonych-pod-kolor-sukienki.

– Piękny kolor – to Granat, najwyraźniej wyrocznia w tej grupce, chwali Czerwień, a następnie ostrożnie, z przepraszającym uśmiechem zwraca się do Srebra:

– Wiesz, czytałam gdzieś, że na nogach lepiej idą ciemne kolory. Nie, żeby tak było brzydko, przeciwnie, tylko taka jest, zdaje się, zasada”.

Czytaj więcej

Plus Minus

Jak stać się najlepszą wersją samego siebie

Widząc swą potęgę, pragniemy osiągnąć jeszcze więcej, chcemy przekroczyć swe naturalne granice, a w konsekwencji musimy porzucić samego siebie.

Agnieszka Graff o urodzie, czyli jak polski feminizm wstaje z kolan

Fragment z jakiejś lekkiej i niewymagającej literatury dla kobiet? A może upiększone sprawozdanie z dyskusji toczącej się na jakiejś zamkniętej, kobiecej grupie w mediach społecznościowych?

Zakończenie tej scenki rodzajowej zdradza wszystko: „Właścicielka srebrnych paznokci jest nieco zbita z tropu, ale wciąż zadowolona z wyglądu swoich stóp. Postanawia jeszcze zasięgnąć języka co do najlepszej marki lakieru. Tę informację otrzyma już na schodach; jest po dziesiątej, biuro warszawskiej organizacji feministycznej, »Ośki«, właściwie dawno powinno być zamknięte. Trzy feministki – powiedzmy, że dwie i pół, bo Ta-od-czerwonych tylko sympatyzuje – ze swoją rozmową o lakierach jeszcze wszystko opóźniają. Po kilkugodzinnej debacie o cielesności u Zapolskiej i Prusa jesteśmy jednak zmęczone, mamy ochotę na pogaduchę, plotę, komplement. Poza tym naprawdę chcę wiedzieć, jaki jest najlepszy lakier do paznokci”.

Tak (na jeden ze sposobów) zaczynał się i wstawał z kolan polski feminizm w „Świecie bez kobiet” Agnieszki Graff z 2008 r. W rozdziale „Odczepmy się od urody” poruszanych jest jeszcze wiele innych, interesujących, a nawet intrygujących kwestii. Zaczynając od tej najbardziej oczywistej, czyli wytłumaczenia, że feministka wcale nie musi być brzydka, poprzez obronę konkursów miss oraz konieczności przyjęcia do wiadomości fascynacji kobiet kulturą masową (pismami kobiecymi, romansami, operami mydlanymi), a także podjęcie krytyki nurtu antypornograficznego, kończąc na obronie makijażu i dbania o urodę.

Wiele z tych spraw przybrało już do dziś zupełnie inną formę, ale z jedną wciąż mamy wielki problem – piękno pozostaje dla nas kłopotem, z którym należy się zmierzyć. Niezależnie od tego, czy nasze serce znajduje się bardziej po lewej czy po prawej stronie.

Zdrowsze bez kremów, lakierów i pudrów? Niektórzy by się zdziwili, co się kryje za „naturalnym wyglądem” 

Ogólnie wymogi społeczne są takie, że kobieta mimo wszystko piękna być powinna. Ale sam makijaż, kosmetyki, wszelkie upiększania ciała, oceniane są jednoznacznie jako głupoty i błahostki. Kto to widział na poważnie zajmować się jakimiś mazidłami, kremami oraz kolorowymi puzderkami. Przecież nikt rozsądny nie traciłby na to ani czasu, ani pieniędzy. Niewiasta piękna ma być z natury bez żadnych chemicznych wspomagaczy.

O ironio, panie chwalone za naturalność też najczęściej wspomagają się kosmetykami, tyle tylko że takimi, które nie są widoczne na pierwszy rzut oka. Niestety, panowie (nie oszukujmy się, to właśnie oni w głównej mierze stawiają się w pozycji arbitrów elegancji) nie potrafią zrozumieć, że makijaż, nawet taki składający się z kilkunastu produktów kosmetycznych, bywa niewidoczny.

Ale według prostych schematów najprościej jest osądzać, wtedy klaruje się łatwy do ogarnięcia obraz świata. Bo nie chodzi wcale o troskę wobec kobiet, aby nie truły swych ciał chemią kosmetyków kolorowych. Co ciekawe, niektóre z pań przytakują z zadowoleniem, gdy słyszą taką retorykę, wierząc gorąco, że bez kremów, lakierów i pudrów są zdrowsze, a przy tym promieniują naturalnym wdziękiem. Tak jakoś czasami podskórnie czują, że są lepsze od tych wyfiokowanych, spędzających czas przed lustrem.

Jednak ta metoda na poprawę własnego samopoczucia dość szybko zawodzi, gdyż współczesne kosmetyki kolorowe, zwłaszcza te z górnej półki, nierzadko służą też zaawansowanej pielęgnacji. Taka jest, niestety, prawda – trudno jest uzyskać perfekcyjną cerę (bez przebarwień, zaskórników, wągrów itd.) bez zewnętrznego wspomagania, nie wspominając już o ochronie przed słońcem, redukcji zmarszczek i tym wszystkim, co opóźnia procesy starzenia. Mówiąc wprost: od malowania się na co dzień do bycia wypindrzoną karykaturą samej siebie jest całkiem daleka droga.

Czytaj więcej

Plus Minus

Kacper Kita: Kto wywróci stolik w Unii Europejskiej?

W kolejnym odcinku podcastu „Posłuchaj Plus Minus” zadajemy trzy ważne pytania: Kto wywróci stolik w Unii Europejskiej? Jakiej Unii chce Donald Tusk? I właściwie po co jest nam lewica, skoro nikt nie chce na nią głosować?

Kino akcji, piwo przed telewizorem i przesiadywanie w garażu. Prostaccy faceci są akceptowani, a kobiece zainteresowania wywołują społeczny niesmak

Tak jak wspomniałam – nie o zdrowie czy szacunek do własnego ciała rozgrywa się gra. To z kobietami jest problem. A raczej z tym, czym mają ochotę się zajmować. Z automatu bowiem uznaje się takie rzeczy za coś gorszego sortu, głupkowatego i nieistotnego. Ale co się dziwić, skoro jest to wszystko przeznaczone dla tej płci mniej lotnej, mniej wyrafinowanej i nieprzeznaczonej do rzeczy wielkich.

Chociaż istnieje wiele prostackich rzeczy przeznaczonych dla mężczyzn, to właśnie tzw. kobiece zainteresowania wywołują największy społeczny niesmak. Choć nie można uznać, że oglądanie akcyjniaków, picie piwa przed telewizorem, bezproduktywne przesiadywanie w garażu stanowią jakieś wyrafinowane formy spędzania wolnego czasu, to o paniach najczęściej mówi się, że nie mają żadnych zainteresowań, tylko by oczy malowały. No, a jak dodamy do tego podróże małe i duże, Netflixa to automatycznie otrzymujemy wizję typowej, współczesnej „głupiej baby”.

Trudno jakoś niektórym pojąć rozumem, że malowanie się, dbanie o urodę może być po prostu relaksem, chwilą wytchnienia od codziennego zgiełku. Nie musi być synonimem nieskromności i próżności lub objawem tkwienia w oparach patriarchatu. Tak jak dodawała Agnieszka Graff pod koniec rozdziału swojej książki: „Nie idę do drogerii ze strachu, lecz po to, by poprawić sobie humor. Nie jest przypadkiem, że kosmetyki najlepiej sprzedają hasła takie jak »jesteś tego warta«, a w pismach kobiecych porady kosmetyczne często zaczynają się od słów »zrób sobie wakacje« albo »bądź dla siebie dobra«. Istnieją realne obszary opresji, dyskryminacji czy choćby zmęczenia kobiet, a przemysł kosmetyczny oferuje nam chwilę oddechu (»podaruj sobie odrobinę luksusu!«), małą wycieczkę do narcystycznego raju, przypominającego wczesne dzieciństwo. Do miejsca, gdzie jest ciepło, ładnie pachnie, a kochająca kobieca dłoń (własna lub kosmetyczki) wklepuje w skórę coś bardzo miłego”. Niemniej ta chwila wytchnienia wciąż wywołuje u wielu zgrzytanie zębami. Tak jakby kobiecy odpoczynek niszczył dobrostan społeczny, wywracał do góry wszystkie zasady i reguły. Przecież w tym czasie mogłyby zająć się czymś pożytecznym, prawda? Np. wychowywaniem dzieci, robieniem obiadu albo sprzątaniem. Wszyscy przecież wiemy, że tylko mężczyźni pracują „na poważnie”, a baby jedynie przekładają papierki w tych korporacjach, w przerwach między wklepywaniem na twarz podkładu.

Wymagania wobec matki i żony: mają być piękne, ale nie marnować czasu na dbanie o urodę

Wydawać by się mogło, że jest to pieśń czasów dawno minionych. Przecież do wszystkich już dotarło, że kobiety mogą robić karierę, spełniać się zawodowo, a przy tym mieć „poważne” zainteresowania. Niemniej w tym numerze nie zajmujemy się paradoksami związanymi z pięknem, ponieważ chcieliśmy powspominać sobie stare, ale wcale nie takie fajne, czasy. Nasze dwuznaczne podejście do piękna po prostu przybrało inną formę, ale, jak to mówią, niesmak co u niektórych wciąż pozostał i trzyma się mocno. Bo jak inaczej ocenić te wszystkie utyskiwania na to, że jedynym niezbywalnym atrybutem pań jest ich uroda? Czemu wciąż musimy się tłumaczyć, że oprócz kosmetyków interesują nas też inne rzeczy?

Nawet Agnieszka Graff, lata temu, musiała wspomnieć o tym, że przed dyskusją o paznokciach panie brały udział w rozmowie na temat cielesności u Zapolskiej i Prusa. Nie wiadomo, dlaczego trzeba było usprawiedliwić to przyglądanie się lakierom odbytym wcześniej intelektualnym zaangażowaniem. Tak jakby od zawsze istniało nieusuwalne, absolutne i domagające się jednoznacznego wyboru „albo-albo”. Albo malowanie się i dbanie o ciało, albo reszta, czyli sprawy ważne, wymagające używania rozumu. Nie od dziś wiadomo przecież, że umalowanie oka obniża IQ i kobieta zaczyna się gubić przy trochę trudniejszym tekście.

Zostawiając na boku żarty, czas potraktować ten temat serio. Największy kłopot z tym wszystkim mają przede wszystkim ci, którzy chcą dyktować kobietom, jakie powinny być. Mając na podorędziu zestaw kryteriów, wszem i wobec obwieszczając swoje morały, gubiąc się przy tym w podstawowej logice oraz zapominając o zdrowym rozsądku.

Piękno to niebezpieczny obiekt pożądania. Z jednej strony powinno istnieć, upiększać naszą rzeczywistość czy szarość codzienności, a z drugiej nie powinno ułatwiać egzystencji, nie może być czymś upraszczającym społeczną grę. Nie może pochłaniać zasobów gospodarstwa domowego i powinno jakoś tak naturalnie wydarzać się samo, aby matka i żona nie traciła na nie czasu. Zarazem niech dba o siebie, by wstydu nie przynosiła.

Czytaj więcej

Plus Minus

Konstanty Pilawa: Koniec Unii, jaką znamy

W kolejnym odcinku reaktywowanego podcastu „Posłuchaj Plus Minus” porozmawiamy o tym, jak najbliższe wybory do instytucji unijnych doprowadzą prawdopodobnie do stworzenia zupełnie nowej Wspólnoty. Jaką strategię powinna obrać Polska w tych nowych politycznych przetasowaniach Parlamentu Europejskiego? Czy powinniśmy obawiać się wzrostu tendencji eurosceptycznych, a może jest to po prostu znak, że powracamy do idei ojców założycieli Unii Europejskiej? Tak czy inaczej, Unia Europejska z pewnością nie będzie już, taka jak kiedyś. Gościem Darii Chibner był Konstanty Pilawa – publicysta, wiceprezes Klubu Jagiellońskiego, współtwórca podcastu Kultura Poświęcona.

Po trzydziestce zbrzydną, czyli jak pocieszają się sfrustrowani red-pillowcy

Spójrzmy, jak takie stanowisko zyskuje konkretną treść w ideologii tzw. red pillowców przekonanych – w dużym uproszczeniu – o tym, że potrzeby kobiet uznaje się współcześnie za ważniejsze od potrzeb mężczyzn, feministki ich upadlają, a świat niesłusznie skazuje ich na samotność. Mając z tyłu głowy, że dla panów o takich przekonaniach, którymi zapełniają internet, kobiety z definicji stanowią obiekt gorszego rodzaju, warto przyjrzeć się temu, jaką funkcję przypisuje się w ich uniwersum urodzie.

Po pierwsze, jest ona czymś, dzięki czemu kobiety mogą przejąć władzę nad mężczyznami, zmuszając ich do negatywnie wartościowanych zachowań, a przy tym uroda jest „rozdzielana” przypadkowo przez naturę, więc żadna w tym zasługa kobiet, że bywają piękne. Po drugie, przystojni mężczyźni uzyskują przewagę nad innymi reprezentantami swojego gatunku, co też jest niesprawiedliwe. Po trzecie, de facto jest ona narzędziem pozwalającym na oszukiwanie i osiąganie osobistych korzyści.

Wreszcie najważniejsze – skoro kobiety najbardziej troszczą się o to, co jest im dane z natury, z porządku przyrodniczego, to potwierdza się założenie o tym, że kierują się najniższymi instynktami. Dlatego też nie można podchodzić do nich jak do istot rozumnych.

Na szczęście w pewnym momencie urodziwe kobiety zderzają się ze „ścianą” (czytaj: po trzydziestce brzydną) i nie mogą już dłużej wykorzystywać mężczyzn, liczyć na ich atencję, czerpać od nich profitów (czytaj: pieniędzy i uwagi).

Tak to się wszystko toczy w tej naiwnej i chłopskorozumowej psychologii ewolucyjnej (notabene uznawanej przez wielu szacownych specjalistów za paranaukę, schlebiającej potocznym mniemaniom, a nie rzetelnym badaniom), ku uciesze tych, którzy w nauce i faktach szukają potwierdzenia tego, co już dawno temu uznali za prawdę. Człowiek codziennie i bez końca budzi się w rzeczywistości lat 90.

Magdalena Czyż o seksie na biurku wykładowcy. Co w tym niewłaściwego? Już tłumaczę

Trzeba uczciwie zaznaczyć, że nie tylko panowie miewają problem z pięknem, bywa ono kością niezgody również między kobietami. Stanowisko Agnieszki Graff wcale nie jest i nie było wiążące dla całego feministycznego nurtu. W końcu wciąż mocne są tam echa „Mitu urody” Naomi Wolf, gdzie wszelkie upiększanie uznaje się za synonim ucisku i uprzedmiotowienia. Niemniej te spory wciąż są lepsze od powrotu trzpiotek, które rzeczywiście traktują urodę jako swój jedyny atut i broń.

Bo w takim kierunku poszedł ostatecznie głośny artykuł Magdaleny Czyż (opublikowany niedawno na Wyborcza.pl) o tym, jak kobiety stały się niedotykalskie, nie potrafią już czerpać radości z przygodnego seksu, a w ogóle to mają mentalność zakonnicy. Nie wiem, co powstrzymało autorkę od dodania wprost, że mówi przede wszystkim o zazdrosnych brzydulach, bo to do nich z pewnością nie odnosi się zdanie z artykułu, że „są świadome zalet swojej płci i świadomie z niej korzystają”. Pani Czyż bowiem tak skorzystała z atutów swojej płci, że zaliczyła egzamin z filozofii na piątkę, bo miała romans z wykładowcą. Nie wspominam już o tym, że swoje dywagacje prowadziła w tekście, gdzie jednym z wątków była sprawa molestowania studentek. To wszystko budzi niesmak i obrzydzenie.

Autorka nie składa broni, atakuje dalej w kolejnym tekście, pytając hardo: „Zastanawiam się, jak to jest, że w kraju, w którym psa z kulawą nogą nie interesuje problem plagiatów na uczelniach, w kraju, w którym afera »humanum tumanum« trwała może z półtora dnia, taki szum robi wyznanie jednej kobiety, że dostała fory na jednym z kilkudziesięciu egzaminów podczas studiów?”.