TK: Trzeba poprawić procedury w sprawie ochrony zabytków

Przepisy o ochronie zabytków w zakresie, w jakim ograniczają prawo własności nieruchomości przez dopuszczenie ujęcia jej jako zabytku w gminnej ewidencji bez gwarancji ochrony dla właściciela, naruszają konstytucję.

Publikacja: 12.05.2023 03:00

TK: Trzeba poprawić procedury w sprawie ochrony zabytków

Foto: Adobe Stock

W czwartek Trybunał Konstytucyjny (TK) wydał ważny wyrok dla właścicieli wiekowych nieruchomości. Za niekonstytucyjny uznał bowiem art. 22 ust. 5 pkt 3 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, który dotyczy procedury włączenia nieruchomości do gminnej ewidencji.

Trybunał zajął się problemem z inicjatywy Naczelnego Sądu Administracyjnego, który powziął poważne wątpliwości, czy art. 22 ust. 5 pkt 3 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami nie narusza standardów konstytucyjnych. Konkretnie chodziło o brak norm materialnych i formalnych, które umożliwiłyby skuteczny sprzeciw wobec ingerencji w prawo własności. Sąd zwracał bowiem uwagę na brak po stronie właściciela nieruchomości prawa do uczestniczenia w czynnościach podejmowanych przez samorząd oraz konserwatora zabytków. A także brak jakichkolwiek czynności wyjaśniających z kodeksu postępowania administracyjnego, czy zabytek włączony do gminnej ewidencji zabytków rzeczywiście nim jest w świetle stosownych przepisów.

Czytaj więcej

Ochrona zabytków należy do gmin

Niemniej NSA nie kwestionował konstytucyjności samej regulacji, a jedynie procedurę, która w jego przekonaniu jest niepełna, gdyż osłabia możliwość ochrony własności.

Ta argumentacja przekonała TK. Doszedł bowiem do przekonania, że sporna regulacja w zakresie, w jakim ogranicza prawo własności nieruchomości przez dopuszczenie ujęcia jej jako zabytku w gminnej ewidencji, bez zapewnienia właścicielowi gwarancji ochrony prawnej przed dokonaniem takiego ograniczenia, jest niezgodna z art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.

Trybunał zauważył, że ograniczenia praw ekonomicznych muszą spełniać test proporcjonalności. Nie miał też wątpliwości, że włączenie nieruchomości do gminnej ewidencji zabytków powoduje istotne ograniczenia w szczególności w zakresie korzystania z prawa własności.

W ocenie TK analiza spornego przepisu prowadzi do wniosku, że jego efekty nie pozostają w dopuszczalnej proporcji do ciężarów nakładanych na właścicieli. Tymczasem regulacja w tym zakresie powinna być bardzo precyzyjna, zaś zastosowane kryteria – przejrzyste.

Sygnatura akt: P 12/18

W czwartek Trybunał Konstytucyjny (TK) wydał ważny wyrok dla właścicieli wiekowych nieruchomości. Za niekonstytucyjny uznał bowiem art. 22 ust. 5 pkt 3 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, który dotyczy procedury włączenia nieruchomości do gminnej ewidencji.

Trybunał zajął się problemem z inicjatywy Naczelnego Sądu Administracyjnego, który powziął poważne wątpliwości, czy art. 22 ust. 5 pkt 3 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami nie narusza standardów konstytucyjnych. Konkretnie chodziło o brak norm materialnych i formalnych, które umożliwiłyby skuteczny sprzeciw wobec ingerencji w prawo własności. Sąd zwracał bowiem uwagę na brak po stronie właściciela nieruchomości prawa do uczestniczenia w czynnościach podejmowanych przez samorząd oraz konserwatora zabytków. A także brak jakichkolwiek czynności wyjaśniających z kodeksu postępowania administracyjnego, czy zabytek włączony do gminnej ewidencji zabytków rzeczywiście nim jest w świetle stosownych przepisów.

Prawo karne
Wypadek na Trasie Łazienkowskiej. Nowe, szokujące informacje ws. Łukasza Żaka
Prawo dla Ciebie
Chronili swoje samochody przed powodzią. Policja wzywa ich na komendę. Będą mandaty?
Prawo karne
Ekstradycja Sebastiana M. Pomoże interwencja Radosława Sikorskiego?
Prawo dla Ciebie
Pracodawcy wypłacą pracownikom wynagrodzenie za 10 dni nieobecności
Materiał Promocyjny
Wpływ amerykańskich firm na rozwój polskiej gospodarki
Prawo pracy
Powódź a nieobecność w pracy. Siła wyższa, przestój, czy jest wynagrodzenie