Zarobki nauczycieli na początku i po 15 latach pracy w krajach OECD. Jak wypada Polska?

Z początkiem września pojawił się raport Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju o stanie edukacji w krajach OECD. Badano m.in. zarobki nauczycieli. Co udało się ustalić? Jak w badaniu wypadły polskie szkoły?

Publikacja: 20.09.2024 11:44

W nowym raporcie OECD zbadano m.in. czynniki wpływające na poziom zarobków wykwalifikowanych nauczyc

W nowym raporcie OECD zbadano m.in. czynniki wpływające na poziom zarobków wykwalifikowanych nauczycieli

Foto: Adobe Stock

Na blisko 500 stronach raportu dokonano dokładnej analizy trendów płac pracowników pedagogicznych szkół. Pod uwagę brano głównie zarobki nauczycielskie: na początku kariery zawodowej, po 10 latach pracy, po 15 latach pracy, po osiągnięciu najwyższego poziomu awansu zawodowego. Wyniki raportu „Education at a Glance 2024” opublikowano 10 września na stronie oecd.org.

Zarobki nauczycieli. Jakie są kluczowe wnioski z raportu?

Zarobki nauczycieli różnią się w zależności od kraju, poziomu doświadczenia i wysokości dodatków do bazowej płacy. Od 2015 roku średnie płace pedagogów w krajach OECD regularnie rosły. W większości badanych krajów płace nauczycielskie nie osiągnęły jednak poziomu średniej płacy pracowników na podobnym poziomie wykształcenia. W przypadku polskich nauczycieli znaczącym czynnikiem podnoszącym płacę podstawową – w porównaniu z pozostałymi krajami OECD – są dodatki. W raporcie badano płace pedagogów zatrudnionych na pełny etat w szkołach publicznych. Płace przeliczono w dolarach wykorzystując wskaźnik PPPs („purchasing power parities” – parytet siły nabywczej).

Różnice w zarobkach nauczycieli. Od czego zależą?

W większości krajów OECD zarobki nauczycieli wzrastają wraz z poziomem doświadczenia. Średnie zarobki nauczycieli z 15-letnim doświadczeniem to poziom od ok. 52631 dolarów rocznie (wczesne etapy nauczania) do ok. 60803 dolarów rocznie (szkoły średnie).

Widełki zarobków nauczycielskich w krajach OECD są dość szerokie m.in. ze względu na różne poziomy kwalifikacji (i przypisane do nich płace ustawowe). W przypadku nauczycieli szkół średnich różnica pomiędzy średnią płacą pedagogów najmniej i najbardziej wykwalifikowanych wynosi aż 78 proc. W Finlandii zarobki nauczycieli szkół średnich (po 15 latach pracy) były wyższe od zarobków nauczycieli przedszkolnych o 43 proc. W Meksyku różnica pomiędzy płacami tych dwóch specjalizacji wynosi aż 90 proc.

Czytaj więcej

Zaświadczenia o niekaralności w szkołach: W tym przypadku rodzic musi je mieć

Poziom ustawowych płac nauczycielskich różni się w zależności od kraju. Przykładowo: średnią płacę pracownika pedagogicznego szkoły średniej w Niemczech i Luksemburgu (15-letnie doświadczenie, maksymalne kwalifikacje) oszacowano na poziomie ok. 100000 USD rocznie. Dla porównania, średnią płacę dla nauczycieli ze Słowacji o podobnym doświadczeniu i kwalifikacjach obliczono na poziomie 24144 USD.

Średnie płace nauczycielskie. Gdzie rosną? Gdzie spadają?

Pomiędzy rokiem 2015 a 2023 ustawowe zarobki nauczycieli w szkołach podstawowych i średnich wzrosły średnio we wszystkich krajach OECD o ok. 29 proc. Co istotne, porównanie średnich płac nauczycielskich w kontekście wzrostu cen w danym kraju pokazało rzeczywisty wzrost zarobków na poziomie ok. 4-5 proc.

W okresie od 2015 do 2023 roku rzeczywiste, średnie zarobki nauczycieli (płaca minimalna plus komplet dodatków) w krajach OECD wzrosły na poziomie ok. 12 proc. (pracownicy szkół podstawowych) i ok. 13 proc. (pracownicy szkół średnich). Największy, średni wzrost płac w tym okresie (powyżej 20 proc.) zaobserwowano wśród pracowników szkół w Estonii, Islandii, Izraelu i na Słowacji. Wyjątkiem jest Litwa, gdzie w badanym okresie zanotowano wzrost na poziomie 90 proc. W tej samej kategorii spadek na poziomie 5 proc. zanotowały z kolei płace nauczycieli z Austrii (szkoły średnie), Wielkiej Brytanii, Belgii, Finlandii i we Włoszech (szkoły podstawowe).

W jakim czasie nauczyciel osiąga maksymalne zarobki?

Na podstawie danych z raportu oszacowano, że średni czas dojścia do maksymalnego poziomu zarobków w zawodzie nauczyciela wynosi 26 lat (pod uwagę brano nauczycieli szkół średnich). W przypadku pedagoga z Japonii będzie to aż 36 lat, ale płaca najbardziej doświadczonego nauczyciela to dwukrotność zarobków osoby startującej w zawodzie. Podwojenie zarobków – od początkowego do finalnego poziomu doświadczenia – dotyczy także nauczycieli z Holandii. W tym wypadku jednak cały proces „awansu” zamyka się w okresie 12 lat. Stosunkowo krótką ścieżkę osiągnięcia najwyższych zarobków w szkole – bo zaledwie 10 lat – mają za to nauczyciele z Australii, Nowej Zelandii, Szkocji i Kolumbii.

Czytaj więcej

Powódź w Polsce. Dodatkowe pieniądze dla uczniów, rodziców i szkół. Jest komunikat MEN

Płace w szkołach w szerszym kontekście 

W ramach raportu porównano płace pedagogów z płacami pracowników na podobnym poziomie wykształcenia. Jak wynika z danych, średnie zarobki nauczycielskie w krajach OECD stanowią ok. 81-88 proc. średnich zarobków pracowników o podobnym poziomie wykształcenia. Płace dyrektorów szkół są z kolei o ok. 22-38 proc. wyższe niż średnie płace pracowników na podobnym poziomie wykształcenia. Średnie zarobki pedagogów przewyższają średnie zarobki podobnie wykształconych pracowników w zaledwie kilku badanych krajach – m.in. w Korei Południowej, Luksemburgu i Meksyku.

Dodatki do wynagrodzenia nauczyciela

Na płacę nauczycieli oprócz podstawowych zarobków składają się również dodatki, nagrody i benefity. W niektórych krajach pedagodzy mają prawo m.in. do zniżek na transport publiczny i zakup materiałów do nauczania. Jak podaje raport, w jednej trzeciej badanych krajów OECD wypłaca się pedagogom dodatek za pracę w szkołach zlokalizowanych na terenach wiejskich.

Czytaj więcej

Biologia i chemia mogą zniknąć ze szkół. Zastąpi je przyroda

W przypadku jednej trzeciej badanych krajów zarobki pedagogów powiększone o dodatki były średnio przynajmniej o 10 proc. wyższe niż tzw. płaca podstawowa. Co ciekawe, Polskę i Kostarykę podano jako przykłady krajów, w których dodatki znacząco podnoszą nauczycielską płacę minimalną. Jak obliczono, w przypadku Polski dodatki do płacy nauczyciela (na najwyższym poziomie awansu nauczycielskiego) podnoszą płacę bazową o ok. 23-24 proc. Dla porównania, nauczyciele z Niemiec mogą w ten sposób podnieść swoją płacę o 16 proc.

Uniwersalny problem szkół. Niedobory i starzenie się kadry

Problemy wynikające z braku kadry dotknęły szkoły w 18 krajach na 21 badanych (dane z roku szkolnego 2022/2023). Jak podaje raport, w danych widoczny jest również problem starzenia się kadry nauczycielskiej. W szkołach średnich II stopnia odsetek pedagogów w wieku powyżej 50 lat wynosi 41 proc. Najwięcej nauczycieli w wieku poniżej 30 lat pracuje w szkołach podstawowych – warto podkreślić, że jest to grupa zaledwie 18 proc. pracowników.

Na blisko 500 stronach raportu dokonano dokładnej analizy trendów płac pracowników pedagogicznych szkół. Pod uwagę brano głównie zarobki nauczycielskie: na początku kariery zawodowej, po 10 latach pracy, po 15 latach pracy, po osiągnięciu najwyższego poziomu awansu zawodowego. Wyniki raportu „Education at a Glance 2024” opublikowano 10 września na stronie oecd.org.

Zarobki nauczycieli. Jakie są kluczowe wnioski z raportu?

Pozostało 94% artykułu
Prawo karne
Wypadek na Trasie Łazienkowskiej. Nowe, szokujące informacje ws. Łukasza Żaka
Prawo dla Ciebie
Chronili swoje samochody przed powodzią. Policja wzywa ich na komendę. Będą mandaty?
Prawo karne
Ekstradycja Sebastiana M. Pomoże interwencja Radosława Sikorskiego?
Prawo dla Ciebie
Pracodawcy wypłacą pracownikom wynagrodzenie za 10 dni nieobecności
Materiał Promocyjny
Wpływ amerykańskich firm na rozwój polskiej gospodarki
Prawo pracy
Powódź a nieobecność w pracy. Siła wyższa, przestój, czy jest wynagrodzenie