Rafał Dutkiewicz, prezydent Wrocławia
Europa po zakończeniu II wojny światowej przeszła okres głębokiej refleksji i intelektualnego poszukiwania sposobu na to, aby tak wielka tragedia nie wydarzyła się nigdy więcej. Najwspanialszym owocem tych przemyśleń jest projekt integracyjny pod nazwą Unia Europejska.
Współcześnie Europa może się chlubić niespotykanym dotąd okresem pokoju, ale też czerpać ważne i bolesne memento z konfliktów – już to bałkańskiego, już to obejmującego wschodnie obszary Ukrainy. Nie byłoby ani trwale ufundowanego pokoju, ani też Wspólnoty Europejskiej, gdyby nie pojednanie zwaśnionych europejskich narodów. Historycznie pierwsze były pojednania niemiecko-francuskie oraz polsko-niemieckie, które ma szczególne znaczenie, poprzedzone bowiem było wielomilionową ofiarą ludzkich istnień. Rozpoczęło się zaś od niezwykłych, a zarazem przepięknych słów: „wybaczamy i prosimy o wybaczenie...", umieszczonych w słynnym liście biskupów polskich do biskupów niemieckich.
Inicjator i autor tego listu – metropolita wrocławski kardynał Bolesław Kominek – pytany o genezę listu, stwierdził: „Sposób mówienia nie może być nacjonalistyczny, lecz musi być europejski w najgłębszym znaczeniu tego słowa. Europa to przyszłość – nacjonalizmy są wczorajsze. (...) Pogłębienie dyskusji o organizacji rozwiązania federacyjnego dla wszystkich narodów Europy, m.in. poprzez stopniową rezygnację z narodowej suwerenności w kwestiach bezpieczeństwa, gospodarki i polityki zagranicznej, jest konieczne".
Przywołane słowa stanowią wystarczającą rekomendację, by na liście (chciałbym, aby taka lista powstała) ojców pojednania europejskiego umieścić kardynała Kominka jako wizjonera i prekursora ponadnarodowego europejskiego myślenia.
Wciąż brzmią mi w uszach opowieści jednego z moich przyjaciół, który dwukrotnie słyszał Jana Pawła II mówiącego: „A ja na tych Bolesławowych słowach całe moje nauczanie oparłem...".
Mamy skłonność, żeby pokazywać znaczenie słów o wzajemnym przebaczeniu z perspektywy Wrocławia, zniszczonego w ostatniej fazie II wojny światowej miasta, w którym całkowicie wymieniono ludność. List jest jednak przesłaniem polskich biskupów do biskupów niemieckich. Jest listem Polaków do Niemców. Rozmowy na jego temat zaczęły się w czasie Soboru Watykańskiego II – wówczas właśnie pojawiła się idea nowego stylu myślenia o Europie jako federacji wszystkich narodów, opisana w 1966 roku przez wrocławskiego kardynała.
