Sposób na nadmierne zabezpieczenia i egzekucję pożyczek prywatnych

Zabezpieczenie spłaty pożyczki jest dla każdego pożyczkodawcy niezmiernie istotnym elementem umowy. Zwiększa ono bowiem szanse zaspokojenia wierzyciela w razie nieterminowej spłaty zobowiązania.

Publikacja: 01.05.2023 15:36

Sposób na nadmierne zabezpieczenia i egzekucję pożyczek prywatnych

Foto: Adobe Stock

 Z drugiej strony, to właśnie sposób zabezpieczenia niektórych pożyczek doprowadził do największych i najgłośniejszych nadużyć.

PRZYKŁAD

Janina Z. miała problemy z otrzymaniem pożyczki zarówno w banku, jak i firmie pożyczkowej. W gazecie znalazła numer telefonu, pod którym firma pośrednicząca zaoferowała jej udzielenie pożyczki przez osobę prywatną – Adama G. – pod zastaw nieruchomości. Zabezpieczeniem zwrotu pożyczki były nieruchomości należące do Janiny Z. o wartości wielokrotnie wyższej niż pożyczki, które w przypadku braku zapłaty pożyczki w określonym terminie miały przejść na własność Adama G. Janina Z. przed podpisaniem aktu notarialnego nie otrzymała żadnej kwoty pożyczki, zaś samego kontrahenta umowy poznała bezpośrednio przed zawarciem umowy. Mimo to w zapisach notarialnych znajdowało się stwierdzenie, że Janina Z. pokwitowała w akcie notarialnym odbiór całej kwoty pożyczki do rąk własnych gotówką. W kancelarii notarialnej Adam G. wypłacił Janinie Z. tylko część pieniędzy wskazanych jako otrzymane w akcie notarialnym, zatrzymując sobie pozostałą część jako koszty związane z udzieleniem pożyczki z odsetkami, a także tytułem wynagrodzenia pośredników. Janina Z. nie była w stanie spłacić wysokich rat pożyczki, a w konsekwencji Adam G. przejął własność nieruchomości Janiny Z. Janina Z. nie zdołała nigdy odzyskać swoich nieruchomości, gdyż Adam G. sprzedał je natychmiast po przejęciu.

Ta i inne podobne sytuacje skłoniły ustawodawcę do uregulowania nie tylko wysokości kosztów należnych pożyczkodawcy z tytułu udzielenia pożyczki, ale także sposobu zabezpieczenia pożyczki.

Kogo dotyczą nowe warunki?

Ustawa antylichwiarska ogranicza stosowanie nowych przepisów dotyczących zabezpieczenia i egzekucji roszczeń do pożyczek prywatnych zawartych na podstawie Kodeksu cywilnego.

WAŻNE!

Ograniczenia zabezpieczenia i egzekucji roszczeń wynikających z umowy pożyczki określone w ustawie antylichwiarskiej nie dotyczą firm pożyczkowych, banków ani SKOK-ów.

Nowy sposób zabezpieczenia

Ustawa antylichwiarska wprowadziła zasadę, zgodnie z którą jeśli w związku z zawarciem umowy pożyczki biorący pożyczkę zobowiązuje się udzielić zabezpieczenia zwrotu pożyczki, zobowiązanie to należy wprost określić w umowie. W umowie pożyczki musi w takim wypadku zostać wskazany sposób zabezpieczenia oraz, stosownie do okoliczności, rzecz lub prawo majątkowe będące przedmiotem zabezpieczenia i jego wartość albo określoną w inny sposób sumę zabezpieczenia.

To rozwiązanie ma na celu powiązanie treści umowy pożyczki z zabezpieczeniem ustawianym w celu zagwarantowania jej spłaty. Jednocześnie takie rozwiązanie pozwala w jasny sposób przedstawić proporcję pomiędzy udzielaną pożyczką a jej zabezpieczeniem. Czynność prawna zobowiązująca do udzielenia zabezpieczenia z naruszeniem powyższych zasad jest zgodnie z nową ustawą nieważna.

Maksymalna wysokość sumy zabezpieczenia

Zgodnie z ustawą antylichwiarską suma zabezpieczenia roszczeń z tytułu pożyczki prywatnej nie może być wyższa od sumy:

- kwoty pożyczki powiększonej o wysokość odsetek maksymalnych obliczonych bezpośrednio od tej kwoty za okres, na który została udzielona pożyczka,

- wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie obliczonych od kwoty pożyczki za okres do sześciu miesięcy oraz

- maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Czytaj więcej

Teresa Siudem: Rewolucja na rynku pożyczkowym

Powyższego ograniczenia sumy zabezpieczenia nie stosuje się do zabezpieczenia przyjmującego postać hipoteki lub zastawu rejestrowego, które są regulowane odrębnymi przepisami.

Dobrowolne poddanie się egzekucji

Częstym sposobem zabezpieczenia zwrotu pożyczki jest notarialne oświadczenie o dobrowolnym poddaniu się egzekucji. Jest to akt notarialny o specyficznej treści, który po nadaniu mu klauzuli wykonalności może stanowić podstawę prowadzenia egzekucji na równi z wyrokiem sądu. Charakterystyczną cechą tego typu aktu jest fakt, że nadając klauzulę wykonalności, sąd bada jedynie warunki formalne aktu, a nie jego merytoryczne podstawy.

Co więcej, oświadczenie o dobrowolnym poddaniu się egzekucji może zostać złożone osobno, niezależnie od zawarcia umowy, co powoduje, że jego treść może zostać oderwana od rzeczywistych warunków, na jakich udzielono pożyczki. Aby zapobiec nadużyciom, jakie pojawiały się na tym tle, ustawa antylichwiarska stanowi, że w takim przypadku w akcie notarialnym wskazuje się obowiązkowo:

- stosunek prawny, w związku z którym dłużnik poddaje się egzekucji,

- datę powstania zobowiązania dłużnika,

- jego treść,

- a w przypadku zobowiązań z umów wzajemnych – dodatkowo oświadczenie wierzyciela z terminem jego wykonania.

Ma to z jednej strony ograniczyć nadużywanie przez wierzycieli tej formy zabezpieczenia roszczeń, a z drugiej ułatwić sądowi kontrolę aktu notarialnego, w ramach procedury nadawania klauzuli wykonalności. Celem zmian jest umożliwienie powiązania oświadczenia dłużnika z konkretną umową oraz stworzenie warunków do zbadania, czy w danych okolicznościach nie dochodzi do naruszenia lub obejścia przepisów dotyczących zabezpieczenia pożyczki.

Jednocześnie suma, do której dłużnik może poddać się egzekucji, została ograniczona w taki sam sposób jak maksymalna suma zabezpieczenia spłaty pożyczki.

Nadanie klauzuli wykonalności

W celu zapobieżenia sztucznemu zawyżaniu kwot egzekwowanych od dłużników (np. przez dodawania do kwoty pożyczki różnego rodzaju opłat i prowizji) ustawodawca w nowych przepisach wprowadził zasadę, zgodnie z którą do wniosku o nadanie klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu w przedmiocie dobrowolnego podania się egzekucji, w związku z udzieleniem pożyczki pieniężnej zawieranej z osobą fizyczną i niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby należy dołączyć dokument potwierdzający wydanie przedmiotu pożyczki biorącemu pożyczkę lub wskazanej przez niego osobie. Takie rozwiązanie ma na celu umożliwienie sądowi weryfikacji przestrzegania przepisów dotyczących udzielania pożyczek.

Weryfikowanie wydania pożyczki na etapie postępowania klauzulowego wykracza poza tradycyjny zakres czynności sądu, który nadając klauzulę wykonalności, nie bada sprawy merytorycznie. Z drugiej strony oświadczenie dłużnika o dobrowolnym poddaniu się egzekucji nie jest takim samym tytułem egzekucyjnym jak wyrok sądu. Celem ustawodawcy było zatem wprowadzenie dodatkowej kontroli po to, by wyeliminować ryzyko nadużycia działania w sposób sprzeczny z przepisami o charakterze bezwzględnie obowiązującym. 

Tomasz Romanowski, adwokat, partner w RESIST Rezanko Sitek

 Z drugiej strony, to właśnie sposób zabezpieczenia niektórych pożyczek doprowadził do największych i najgłośniejszych nadużyć.

PRZYKŁAD

Pozostało 98% artykułu
Prawo karne
Wypadek na Trasie Łazienkowskiej. Nowe, szokujące informacje ws. Łukasza Żaka
Prawo dla Ciebie
Chronili swoje samochody przed powodzią. Policja wzywa ich na komendę. Będą mandaty?
Prawo karne
Ekstradycja Sebastiana M. Pomoże interwencja Radosława Sikorskiego?
Prawo dla Ciebie
Pracodawcy wypłacą pracownikom wynagrodzenie za 10 dni nieobecności
Materiał Promocyjny
Zarządzenie samochodami w firmie to złożony proces
Prawo pracy
Powódź a nieobecność w pracy. Siła wyższa, przestój, czy jest wynagrodzenie