Anna Słojewska: Unijne weto wymaga reformy

W interesie Polski zawsze było zachowanie tego instrumentu. Jednak to, co robi Budapeszt, każe przemyśleć kwestię weta w polityce zagranicznej.

Publikacja: 25.05.2023 03:00

Anna Słojewska: Unijne weto wymaga reformy

Foto: Adobe stock

Unia Europejska jest obszarem coraz ściślej zintegrowanym i dla skutecznego funkcjonowania potrzebuje sprawnego podejmowania decyzji. Prawo weta było stopniowo znoszone w większości europejskich polityk i dziś wymóg jednomyślności dotyczy już tylko dwóch tematów: polityki zagranicznej i podatków. W obu dziedzinach weta powodują różne problemy. Spójrzmy choćby na kwestie podatkowe i to, jak wielkie koncerny wykorzystują preferencyjne schematy podatkowe w Irlandii czy Luksemburgu po to, żeby nie płacić podatków w krajach, gdzie faktycznie zarabiają pieniądze, w tym również w Polsce. Z kolei w polityce zagranicznej, szczególnie teraz, w kontekście agresji Rosji na Ukrainę, widać, jak Węgry szantażują całą Wspólnotę, żeby opóźniać pomoc dla Ukrainy czy łagodzić sankcje wobec Rosji.

Z drugiej jednak strony weto pozwala państwom członkowskim na utrzymanie suwerennych systemów podatkowych, którą dają przewagę konkurencyjną. A weto w polityce zagranicznej bywa ostatnim instrumentem pozwalającym na obronę narodowych interesów. Jak zatem pogodzić te dwie, wydawałoby się sprzeczne, potrzeby: skuteczne podejmowanie decyzji i ochronę podstawowych interesów państw członkowskich?

Czytaj więcej

UE: Koniec z wetem ws. polityki zagranicznej?

Bez patologicznego zachowania Węgier, które sabotują wschodnią politykę UE, tej dyskusji w ogóle by teraz nie było. Weto zostało pomyślane jako ostatnia deska ratunku i sięgano po nie rzadko. W interesie Polski było zachowanie tego instrumentu. Jednak to, co robi Budapeszt, blokując decyzje UE nawet wtedy, gdy w żaden sposób nie naruszają one fundamentalnych interesów Węgier, każe przemyśleć kwestię weta w polityce zagranicznej.

Jego zniesienie nie może być jednak automatyczne. Powinno dotyczyć tylko wybranych kwestii (np. sankcji) i zawierać cały system skutecznych gwarancji ochrony interesów państw członkowskich. Zatem głosowanie większościowe musiałoby być ostatecznością, do której doszłoby tylko po wyczerpaniu prowadzonych w dobrej wierze konsultacji z zainteresowanym państwem i po wykorzystaniu wszystkich innych instrumentów osiągnięcia jednomyślności.

Skonstruowanie takiego mechanizmu nie jest zadaniem prostym. Ale to jedyna droga, żeby uczciwie zrównoważyć interes Wspólnoty z odmiennym niekiedy żywotnym interesem pojedynczego państwa członkowskiego.

Unia Europejska jest obszarem coraz ściślej zintegrowanym i dla skutecznego funkcjonowania potrzebuje sprawnego podejmowania decyzji. Prawo weta było stopniowo znoszone w większości europejskich polityk i dziś wymóg jednomyślności dotyczy już tylko dwóch tematów: polityki zagranicznej i podatków. W obu dziedzinach weta powodują różne problemy. Spójrzmy choćby na kwestie podatkowe i to, jak wielkie koncerny wykorzystują preferencyjne schematy podatkowe w Irlandii czy Luksemburgu po to, żeby nie płacić podatków w krajach, gdzie faktycznie zarabiają pieniądze, w tym również w Polsce. Z kolei w polityce zagranicznej, szczególnie teraz, w kontekście agresji Rosji na Ukrainę, widać, jak Węgry szantażują całą Wspólnotę, żeby opóźniać pomoc dla Ukrainy czy łagodzić sankcje wobec Rosji.

Komentarze
Michał Szułdrzyński: Powódź w Polsce. Ktoś tu gra na polityczną polaryzację
Komentarze
Michał Szułdrzyński: A co, jeśli skan tęczówki wpadnie w oko przestępcom?
Komentarze
Michał Płociński: Donald Tusk może gorzko pożałować swojego uspokajania ws. powodzi
Komentarze
Jędrzej Bielecki: Komisja bez politycznej mocy. Nie rząd, lecz znowu sekretariat Europy
Materiał Promocyjny
Zarządzenie samochodami w firmie to złożony proces
Komentarze
Michał Szułdrzyński: Wypadek na Trasie Łazienkowskiej, wypadek na A1, czyli zgubne skutki „trybu Boga”