Jednym z zasadniczych celów postępowania karnego jest takie ukształtowanie procesu, aby zostały uwzględnione prawnie chronione interesy pokrzywdzonego. Zasada ta, wyrażona w art. 2 § 1 pkt 3 kodeksu postępowania karnego, nakazuje organom postępowania taki sposób procedowania, aby pokrzywdzony nie tylko uzyskał szeroko rozumiane zadośćuczynienie za uszczerbek doznany w wyniku przestępstwa, ale i w jak najmniejszym stopniu dotknęły go negatywne aspekty postępowania. Nie ulega wątpliwości, że stając się uczestnikiem procesu, w szczególny sposób odbiera zarówno przebieg poszczególnych czynności, zwłaszcza z jego udziałem, jak i rezultat postępowania.
W zasadzie tylko raz
Zważywszy na obowiązujący model postępowania przygotowawczego i sądowego, kilkukrotny kontakt pokrzywdzonego z wymiarem sprawiedliwości może być odbierany jako niezrozumiały i uciążliwy. Praktyka wskazuje, że za szczególnie uciążliwe i odbierane subiektywnie jako niebezpieczne pokrzywdzeni uznają konieczność stawiennictwa przed sądem celem złożenia zeznań w obecności oskarżonego.
Niebagatelne znaczenie mają również przekazywane przez pokrzywdzonego treści. Jeżeli bowiem został dotknięty przestępstwem na tle seksualnym, a więc godzącym w sferę życia szczególnie osobistą, może doznać kolejnej traumy wynikającej z potrzeby przypominania sobie i relacjonowania osobom postronnym zdarzeń, które doprowadziły go na salę sądową. Oczywisty jest postulat, aby nie dopuszczać do wtórnej wiktymizacji tego rodzaju pokrzywdzonego i konieczne jest unikanie wielokrotnego przesłuchiwania i ograniczanie czynności dowodowych z udziałem takiego pokrzywdzonego.
W szczególnym stopniu wtórna wiktymizacja dotyka małoletnich pokrzywdzonych, na których długofalowy, destrukcyjny wpływ ma naruszenie ich sfery intymnej. Zjawisku temu postanowił przeciwdziałać ustawodawca. Mianowicie, implementując dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE, wprowadził 1 lipca 2003 r. do k.p.k. przepis art. 185a.
Paragraf pierwszy tego przepisu po kilkakrotnych nowelizacjach stanowi aktualnie, że w sprawach o przestępstwa popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej, lub określone w rozdziałach XXIII, XXV i XXVI kodeksu karnego pokrzywdzonego, który w chwili przesłuchania nie ukończył 15 lat, przesłuchuje się w charakterze świadka tylko wówczas, gdy jego zeznania mogą mieć istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, i tylko raz.