Kolejny cykl obserwacji rozpraw, posiedzeń i sądowej infrastruktury prowokuje do refleksji o celach już osiągniętych i tych, które ciągle są jeszcze wyzwaniem na drodze do poprawy działania i wizerunku polskiego sądownictwa.
Fundacja Court Watch Polska jest organizacją pozarządową, działa od 2010 r. na rzecz poprawy jakości pracy instytucji wymiaru sprawiedliwości poprzez organizowanie, zbieranie i analizę obserwacji rozpraw sądowych. Dzieje się to z pomocą wolontariuszy z całej Polski. Od początku prowadzenia Obywatelskiego Monitoringu Sądów Fundacji udało się zebrać przeszło 30 tysięcy kwestionariuszy obserwacji rozpraw sądowych, które w ciągu tych wszystkich lat przeprowadzone zostały przez ponad 2 tysiące obserwatorów. Nie są one próbą merytorycznej oceny rozstrzygnięcia, czy nawet formalnej poprawności prowadzenia procesu. Obserwatorzy Fundacji pojawiają się w sądzie jako zwykli obywatele – publiczność. Ich zadaniem jest spojrzenie na sąd oczami „klienta", który przed oblicze sprawiedliwości staje często bez wiedzy o sądowych procedurach. Ich nieznajomość nie oznacza jednak, że uczestnicy postępowań subiektywnie nie mogą czuć się potraktowani przez instytucję mniej lub bardziej sprawiedliwie.
Kolejna, siódma już edycja Obywatelskiego Monitoringu Sądów dostarczyła kilka tysięcy nowych obserwacji pochodzących od przeszkolonych przez nas wolontariuszy. Odwiedzili oni w ciągu ostatniego roku 135 sądów we wszystkich regionach kraju. Obserwatorzy Fundacji mogą dowolnie wybierać daty, godziny, sąd, czy nawet typ sprawy, której przyglądać będą się w ramach programu. Z tego względu nasze badania nie są reprezentatywne dla wszystkich sądów w Polsce. Niektóre z nich są odwiedzane przez obserwatorów częściej, a inne rzadziej. Jednak ze względu na to, że obserwacje przeprowadzane są od siedmiu lat z pomocą stosunkowo niezmiennych narzędzi badawczych, mamy możliwość dość wnikliwej oceny i opisu rzeczywistości polskich sądów. Możemy podjąć także próbę oceny naszych działań i wpływu, jaki mogą mieć na sposób funkcjonowania instytucji wymiaru sprawiedliwości.
Chociaż wyniki tegorocznej edycji monitoringu są zbliżone do tych z lat ubiegłych, to odnotowaliśmy także kilka znaczących zmian (proporcje odpowiedzi udzielonych na poszczególne pytania kwestionariusza w tym roku projektowym przedstawione zostały na wykresie). Jedną z nich jest zmniejszenie liczby przypadków pozostawania prokuratorów i pełnomocników w salach rozpraw pod nieobecność pozostałych uczestników posiedzenia.