Przypadek, gdy akcje wchodzą w skład majątkowej wspólności małżeńskiej, nie tylko powoduje problemy na gruncie określenia ich statusu właścicielskiego, ale może zakłócić funkcjonowanie spółki. Istotne jest zapewnienie akcjonariuszom i spółce, możliwości ograniczenia lub wyłączenia przez zapis w statucie możliwości wstąpienia do spółki współmałżonka akcjonariusza.
O uzyskaniu statusu akcjonariusza spółki powinna decydować treść dokumentu objęcia akcji lub innej czynności prawnej, skutkującej ich nabyciem (umowa sprzedaży lub darowizny). Kluczowe znaczenie ma ustalenie, czy akcje małżonka wejdą w skład majątku wspólnego, czy odrębnego. Nie pozostanie to bez wpływu dla prawidłowego określenia osoby uprawnionej do wykonywania praw korporacyjnych. Poglądy nie są jednolite. Przeważa stanowisko, że wobec spółki uprawnionym z udziałów lub akcji jest tylko ten, kto je objął lub nabył od poprzednika prawnego. Jeżeli więc małżonek, działając jedynie w swoim imieniu, obejmuje lub nabywa akcje w spółce, to tylko on jest wspólnikiem, nawet jeżeli środki na pokrycie wkładu lub zapłatę za akcje pochodziły z majątku wspólnego. Takie stanowisko ma wsparcie w przepisach K.s.h., które wyraźnie wiążą udział w spółce z osobą dokonującą czynności potrzebnych do jego objęcia lub nabycia, co ma potwierdzenie w księdze akcji.
W opisanej sytuacji uprawnienia majątkowe związane z akcją wchodzą w skład majątku wspólnego, zaś uprawnienia korporacyjne może wykonywać tylko ten z małżonków, który w swoim imieniu objął lub nabył akcje. Takie stanowisko dominuje w orzecznictwie. Sąd Najwyższy w wyroku z 21 stycznia 2009 r. (II CSK 446/08) podkreślił, że akcje nabyte przez małżonka ze środków z majątku wspólnego wchodzą w skład tego majątku, a akcjonariuszem staje się tylko małżonek uczestniczący w tej czynności.
Koresponduje to z ustawową zasadą preferencji majątku wspólnego w stosunku do majątków osobistych małżonków.
Groźba podziału majątku
Niepożądane jest przenoszenie na spółkę problemów z relacji małżeńskich. Apogeum konfliktu pomiędzy małżonkami skutkuje często podjęciem przez nich decyzji o rozwodzie, która doprowadza do podziału majątku wspólnego. Należy pamiętać, iż małżonkowie mogą wspólny majątek podzielić wcześniej na podstawie umowy, tj. mogą postanowić o umownym podziale majątku, w ten sposób zabezpieczając swoje interesy majątkowe. W konsekwencji, podział majątku wspólnego może prowadzić do tego, że w spółce pojawi się nieznany dotąd – nowy wspólnik (drugi z małżonków) z zastrzeżeniem, że podział ten nie będzie sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tej postaci mienia i nie będzie pociągał za sobą istotnej zmiany substancjonalnej oraz znacznego zmniejszenia wartości. W niektórych sytuacjach podział fizyczny – rozdzielenie akcji pomiędzy małżonkami może powodować istotne zmniejszenie ich wartości. Nie chodzi tylko o ich wartość liczoną w pieniądzu, ale przede wszystkim o pozycję akcjonariusza na walnym zgromadzeniu. Zmniejszenie wartości podzielonych akcji może wiązać się z brakiem efektywnego wpływu na sprawy spółki, jeżeli interesy małżonków po rozwodzie nie pokrywają się ze sobą. Nie trudno wyobrazić sobie, że byli małżonkowie, wykorzystują udziały w celu personalnej rozgrywki między sobą np. celowo blokując uchwały walnego zgromadzenia, w przypadku gdy jeden z nich głosuje za ich podjęciem.
