Rozwodników zgodnie wychowujących dzieci nie można karać podatkowo. Korzystne orzeczenie sądu

Bardzo dobra wiadomość dla rodziców, którzy po rozwodzie zgodnie dzielą opiekę nad wspólnymi dziećmi. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie uznał, że także po zmianie przepisów od 2022 r. fiskus nie może z automatu odmawiać obojgu prawa do preferencyjnego rozliczenia jako osobom samotnie wychowującym dzieci. A intencją ustawodawcy nie było to, żeby dla ulgi eliminować jedno z rodziców z życia dziecka.

Czytaj więcej

Prawo rodzinne

Sąd pomoże dziecku podczas rozwodu rodziców

Sąd musi wysłuchać małoletniego w sprawach dla niego istotnych, np. opieki czy kontaktów z rodzicami. Musi to zrobić w przyjaznych warunkach.

Rozwodnicy wychowujący dzieci. Opieka w dwóch domach, a prawo do ulgi

Sprawa dotyczyła ojca. We wniosku o interpretację ze stycznia 2024 r. wyjaśnił, że głównym źródłem jego dochodów jest jednoosobowa firma oraz renta socjalna wypłacana przez ZUS. Jest osobą rozwiedzioną — bez orzekania o winie — samotną, ma dwóch małoletnich synów, którzy nie osiągają żadnych przychodów.

Mężczyzna tłumaczył, że na mocy wyroku władza rodzicielska została przez sąd powierzona obojgu rodzicom, z określeniem miejsca zamieszkania przy matce. On został zaś obciążony alimentami na dzieci. Świadczenie wychowawcze, kiedyś tzw. 500+ (dziś 800+) pobiera wyłącznie matka. Z wniosku wynikało, że byli małżonkowie nie mają żadnego porozumienia co do korzystania z ulgi na dzieci. 

Podatnik podkreślił, że od listopada 2021 r. nie mieszka z byłą żoną. Każde z rodziców sprawuje opiekę nad synami odrębnie, w swoim miejscu zamieszkania, bez udziału drugiego. Ojciec zaznaczył, że kiedy dzieci są u niego, to on sprawuje faktyczną, ciągłą i wyłączną władzę rodzicielską nad nimi, w sposób samodzielny bez jakiegokolwiek udziału i ingerencji matki w proces wychowawczy. W czasie tym samodzielnie ponosi koszty utrzymania synów oraz zaspokaja ich potrzeby życiowe, fizyczne, emocjonalne i duchowe. Podatnik szczegółowo opisał zasady kontaktów z pociechami. A chciał potwierdzenia, że przysługuje mu prawo do preferencyjnego rozliczania się z PIT za 2023 r. i lata następne, jako osobie samodzielnie wychowującej dzieci. W związku z tym uważał też, że może dokonać korekty rocznego rozliczenia za 2023 r. 

Fiskus kategorycznie odmówił. Wskazał na zmiany przepisów o PIT wprowadzone nowelizacjami z 29 października 2021 r. oraz 9 czerwca 2022 r.

W ocenie urzędników art. 6 ust. 4c ustawy o PIT precyzuje pojęcie "osoby samotnie wychowującej dziecko" w taki sposób, aby nie budziło wątpliwości, iż prawo do preferencyjnego opodatkowania dochodów nie przysługuje wszystkim osobom stanu wolnego posiadającym dzieci własne lub przysposobione. Przysługuje wyłącznie jednemu z rodziców, który samotnie wychowuje dzieci.

Fiskus wskazał też na art. art. 6 ust. 4f ustawy o PIT. Zgodnie z nim preferencyjny sposób opodatkowania nie ma zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z  11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.

Urzędnicy zauważyli, że wychowywaniem dzieci zajmuje się zarówno podatnik, jak i była żona. A to ich zdaniem oznacza, że w świetle art. 6 ust. 4c oraz art. 6 ust. 4f ustawy o PIT wnioskodawcy nie sposób uznać za osobę samotnie wychowująca dziecko. W konsekwencji stwierdzili, że nie może rozliczyć się w preferencyjny sposób ani za 2023 r., ani za lata następne.

Zupełnie inaczej na sprawę spojrzał szczeciński WSA. Jego zdaniem wykładnia spornego art. 6 ust. 4c ustawy o PIT nie pozwala na ograniczenie statusu samotnego rodzica wyłącznie do tych wychowujących dzieci bez wsparcia drugiego z rodziców. Jak zauważył sąd przepis wskazuje tylko, że rodzic chcący skorzystać z ulgi musi "w roku podatkowym samotnie wychowywać dzieci".

W ocenie WSA jeśli rozwiedziony rodzic nie wykonuje w tym samym czasie i w tym samym miejscu czynności, przy współudziale drugiego, składających się na proces jego czynności wychowawczych, to nieuprawnione jest twierdzenie, że robi to wspólnie z drugim rodzicem.

Sąd nie miał wątpliwości, że w tej sprawie rodzice nie wychowują dzieci "wspólnie", tj. jednocześnie w tym samym czasie i miejscu, ale każde z nich odrębnie, w wyznaczonym w wyroku przez sąd i uzgodnionym czasie, bez udziału drugiego. Zatem "samotnie".

Czytaj więcej

Podatki

Niekorzystne stanowisko Ministerstwa Finansów ws. samotnych rodziców

Samotny rodzic nie ma prawa do korzystniejszego rozliczenia podatku, jeśli sprawuje opiekę naprzemienną i ma potencjalne prawo do świadczenia wychowawczego, tzw. 800+.

Rozwód a prawo do preferencji dla samotnych rodziców

Jak podkreślił WSA o wspólnym, tj. będącym przeciwieństwem samotnego, wychowaniu dzieci, nie świadczy fakt powierzenia władzy rodzicielskiej obojgu małżonkom. I nieuprawniona jest taka wykładnia spornego przepisu, która wyklucza spod jego działania jednego z rozwiedzionych rodziców.

Sąd uznał, że w takim znaczeniu rozwiedziony rodzic samotnie wychowujący dziecko czy dzieci,  jest uprawniony do ulgi jeśli spełnia pozostałe warunki. A te nie były podważane.

Zdaniem WSA przeciwko interpretacji fiskusa przemawiają również reguły wykładni celowościowej i systemowej. Nie można bowiem zapominać, że celem wprowadzenia ulgi było umożliwienie preferencyjnego rozliczenia podatkowego dla tych osób, które w roku podatkowym doświadczyły samotnej, samodzielnej pieczy nad dzieckiem i jego wychowywaniem.

Sąd zgodził się, że racjonalny ustawodawca tworząc normę celu społecznego oraz realizując konstytucyjną politykę prorodzinną, mającą wspierać wychowanie dzieci, nie mógł uzależnić preferencji podatkowych od wyeliminowania jednego z rodziców z opieki i wychowania dzieci. Zwłaszcza, gdy z różnych życiowych względów rodzice nie wychowują tych dzieci wspólnie czyli jednocześnie w tym samym miejscu i czasie.