Niekorzystne stanowisko Ministerstwa Finansów ws. samotnych rodziców

Tak wynika z odpowiedzi resortu finansów na zapytanie „Rzeczpospolitej” o preferencyjne rozliczenie PIT dla osób samotnie wychowujących dzieci. Niestety twierdzi, że jeśli rodzice potencjalnie są uprawnieni do 800+ i dzielą się opieką, to żadne z niego nie skorzysta.

Ulga dla samotnych rodziców 

Rozliczenie dla samotnych rodziców to jedna z korzystniejszych opcji w PIT. Wątpliwości budzi jednak wykładnia jednego z warunków wprowadzonych w reakcji na korzystne dla podatników orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego. Od 2017 r. zaczął on bowiem uznawać, że gdy rozwiedzeni rodzice na przemian wychowują wspólne dzieci, to każdemu z nich przysługuje prawo do preferencji (np. II FSK 573/15).

Ustawodawca uznał, że to prowadzi do nadużyć. I tak, od 1 lipca 2022 r., z mocą od 1 stycznia 2022 r., w ustawie o PIT znalazło się zastrzeżenie, że preferencja nie ma zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem co najmniej jedno dziecko, również gdy jest ono pod opieką naprzemienną, w związku z którą obojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze – obecne 800+. Niestety okazuje się, że to, co miało zapobiegać dublowaniu korzyści podatkowych, w ogóle pozbawia preferencji sporą grupę rodziców. 

Definicja samotnego rodzica a prawo do świadczenia 800+

Ministerstwo Finansów twierdzi, że każdy rodzic – niezależnie od tego, czy rozwiedziony, żyjący w separacji, czy w rozłączeniu – jeżeli sprawuje naprzemienną opiekę nad dzieckiem, z racji której zostało mu ustalone świadczenie wychowawcze, czyli w wysokości połowy kwoty przysługującego za dany miesiąc, na gruncie ustawy o PIT jest traktowany jako osoba, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem co najmniej jedno dziecko. W konsekwencji taki rodzic nie może opodatkować swoich dochodów na zasadach przewidzianych dla osoby samotnie wychowującej dzieci.

W ocenie resortu zwrot „zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci” nie odnosi się do tego, czy rodzic faktycznie je pobiera, lecz czy ma do niego prawo, tj. zostało mu przyznane.

W ocenie MF samo to, że rodzic jest tą osobą, dla której świadczenie 800+ (do końca 2023 r. 500+) zostało w ustawie określone w połowie wysokości, wyłącza go z preferencji. Dotyczy to zarówno sytuacji, gdy rodzice dzielą się świadczeniem po połowie, jak i takich, gdy pobiera je tylko jeden albo żaden.

Taka wykładnia nie przekonuje ekspertów.

– Rozumiem, że ustawodawca chciał naprawić swój błąd i ograniczyć podwójne korzystanie z preferencji. Ale nie można wylewać dziecka z kąpielą i twierdzić, że opieka naprzemienna oraz potencjalne prawo do świadczenia 800+ w ogóle ją wyklucza. Po pierwsze, nie wynika to jasno z przepisu. A po drugie, oznacza, że duża grupa osób rozwiedzionych czy posiadających dzieci z tzw. nieformalnych związków, którzy po rozstaniu zgodnie opiekują się wspólnymi pociechami, zostaje pozbawiona swoich praw – zauważa Robert Dudkowiak, radca prawny z kancelarii RDK Kancelaria Radców Prawnych.

Czytaj więcej

Podatki

PIT 2023: Rozwiedzeni rodzice muszą pamiętać o ważnej zmianie

Od 2022 r. rodzic, który wychowuje dziecko wspólnie z drugim, w tym naprzemiennie, w związku z czym obojgu ustalono prawo do 800+, nie może już rozliczyć się na preferencyjnych zasadach.

Definicja skarbówki samotnego rodzica wbrew konstytucji

Zdaniem radcy prawnego, doradcy podatkowego Roberta Krasnodębskiego, to, jak sprawę stawia MF, budzi też poważne wątpliwości konstytucyjne.

– Z wyjaśnień MF wynika, że żeby skorzystać z preferencji, jeden z rodziców musiałby zostać pozbawiony praw rodzicielskich. Inaczej mówiąc, państwo niejako zachęca do konfliktu, bo karze za zgodną opiekę nad dzieckiem. To kłóci się z konstytucją, która zakłada wsparcie dla wychowywania dzieci. Państwo nie może konfrontować ochrony interesów fiskalnych z dobrem dzieci. To wbrew logice i celom prorodzinnym – uważa Robert Krasnodębski.