Liczne wątpliwości
Jednym z zagadnień, które wywołuje liczne wątpliwości interpretacyjne jest zakres działalności gospodarczej prowadzonej przez fundację rodzinną, która podlega zwolnieniu z podatku CIT. Na mocy przepisów ustawy o fundacji rodzinnej wprowadzono zamknięty katalog rodzajów aktywności gospodarczych fundacji rodzinnej. Wszystko to co wychodzi poza ustawowo określony katalog podlega tzw. karnej stawce podatku CIT. Zgodnie bowiem z art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT, zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych są fundacje rodzinne, przy czym na podstawie art. 6 ust. 7 ustawy o CIT zwolnienie to nie ma zastosowania do działalności gospodarczej fundacji rodzinnej wykraczającej poza zakres określony w art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej. Z kolei zgodnie z art. 24r ustawy o CIT, w zakresie w jakim fundacja rodzinna prowadzi działalność gospodarczą wykraczającą poza zakres określony w art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej stawka podatku wynosi 25% podstawy opodatkowania.
Cecha „podobieństwa” w kontekście zwolnienia z CIT
Na kanwie dotychczas wydanych interpretacji indywidualnych, szczególne zaskoczenie wśród podatników wywołała wykładnia organów podatkowych w zakresie tego rodzaju działalności gospodarczej fundacji rodzinnej, która polega na przystępowaniu do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą (art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy o fundacji rodzinnej). Wydawać by się mogło, że skoro fundacja rodzinna może przystąpić do spółki handlowej (którą na gruncie prawa polskiego są spółki, regulowane ustawą – Kodeks spółek handlowych), to wątpliwości nie powinna budzić możliwość przystąpienia przez fundację do spółki zagranicznej, która będzie miała cechy, konstrukcję i charakter podobny do polskiej spółki handlowej. Organy podatkowe poszły jednak o krok dalej i w wydawanych dotychczas interpretacjach indywidualnych owego podobieństwa doszukiwały się dodatkowo (jak nie wyłącznie) w sposobie opodatkowania badanej spółki zagranicznej. Profi
skalna wykładnia pojęcia „o podobnym charakterze” doprowadziła organy do następującego rezultatu: transparentne podatkowo spółki zagraniczne (niebędące podatnikami podatku dochodowego w kraju swojej siedziby, np. luksemburska spółka SCSP) nie mogą zostać uznane na gruncie przepisów ustawy o fundacji rodzinnej za „podmioty o podobnym charakterze”, a przez to dochody fundacji rodzinnej uzyskiwane z tytułu uczestnictwa w tych spółkach podlegają opodatkowaniu według wyższej stawki podatku CIT, wynoszącej 25%.
Argumentem przemawiającym za przyjęciem takiego stanowiska ma być okoliczność, iż spółki handlowe, do których może przystąpić fundacja rodzinna (z pominięciem spółki partnerskiej, w której partnerami mogą być wyłącznie osoby fizyczne) są podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych i podlegają opodatkowaniu podatkiem CIT (również spółka jawna, do której przystąpi fundacja rodzinna staje się podatnikiem podatku CIT, o czym stanowi dodany do ustawy o CIT art. 1 ust. 7). Skoro zatem polskie spółki handlowe, do których przystępować może fundacja rodzinna są podatnikami podatku CIT, to zagraniczna spółka również musi być podatnikiem podatku dochodowego. W przeciwnym razie nie ma ona „podobnego charakteru” do polskiej spółki handlowej. Zdaniem zatem organów podatkowych, w świetle katalogu działalności gospodarczej fundacji rodzinnej, istotne znaczenie ma nie tylko podobieństwo podmiotów pod względem ich struktury i prawnych podstaw funkcjonowania, ale także podobieństwo w kwestiach podatkowych. Tym samym przystąpienie przez fundację rodzinną do tzw. transparentnej podatkowo spółki zagranicznej, co prawda jest możliwe, ale będzie skutkowało objęciem dochodów uzyskanych z tytułu uczestnictwa fundacji w takiej spółce stawką podatku, o której mowa w art. 24r ustawy o CIT. To z kolei oznacza, że podatnicy nie będą zainteresowani lokowaniem aktywów fundacji rodzinnej w tzw. transparentne podatkowe spółki zagraniczne.
Powyżej przywołana, skrajnie niekorzystna dla fundacji rodzinnej, jako podatnika podatku CIT, wykładnia przepisów ustawy o fundacji rodzinnej, nie mogła znaleźć uznania sądów administracyjnych. Choć wydane interpretacje indywidualne są świeże i zapewne na jednolite stanowisko sądów administracyjnych jeszcze poczekamy, to odnotować warto, że już w dniu 12 czerwca 2024 roku WSA w Warszawie zaprezentował odmienny niż organy podatkowe pogląd w zakresie zdekodowania pojęcia ustawowego „o podobnym charakterze”.
