PiS nawarzył piwa, rząd Tuska musi posprzątać

Rok 2024 będzie niewątpliwie dużym sprawdzianem dla rządu Donalda Tuska pod względem umiejętności zarządzania publiczną kasą. Ekonomiści wskazują na szereg wyzwań, z którymi musi się zmierzyć nowa administracja, począwszy od uplasowania na rynku rekordowo dużych emisji obligacji, po głęboką reformę systemu finansów publicznych.

Kto kupi dług

– W krótkim okresie najważniejszym zadaniem jest bezpieczne sfinansowanie potrzeb pożyczkowych – zaznacza Rafał Benecki, główny ekonomista ING Banku Śląskiego. Te potrzeby mogą być najwyższe w historii, w projekcie budżetu na 2024 r., już po korektach wprowadzonych przez nowego ministra finansów Andrzeja Domańskiego, na finansowanie bieżących potrzeb potrzeba ok. 252 mld zł, a potrzeby brutto (suma potrzeb netto oraz przypadającego do wykupu długu) to ok. 450 mld zł, czyli niemal 12 proc. PKB.

Czy znajdą się chętni, by pożyczyć nam tak wielkie kwoty po rozsądnych cenach? – Na razie wygląda to dobrze, sprzyja nam sytuacja na globalnych rynkach. Jeśli wszystko pójdzie dobrze, 2024 r. może być na świecie rokiem inwestowania w rządowe obligacje, co bardzo pomoże także również nam – uważa Benecki.

Minister Domański podkreśla, że zainteresowanie polskim długiem ze strony inwestorów zagranicznych wzrosło, a jeśli do tego dodać wciąż spory potencjał polskich banków do zwiększania portfela obligacji skarbowych, to możliwe i realizacja tych rekordowych potrzeb pożyczkowych może się udać.

Czytaj więcej

Gospodarka

Polska gospodarka może w 2024 roku błyszczeć na tle strefy euro

To będzie rok skokowego wzrostu dochodów do dyspozycji gospodarstw domowych. Odbicie konsumpcji rozpędzi polską gospodarkę pomimo słabej koniunktury u partnerów handlowych.

Procedura już wiosną?

– Wszystko jednak zależy od wiarygodności polskiego rządu. A to wiąże się chyba z największym wyzwaniem dla nowego rządu w średnim okresie, czyli zrównoważania finansów publicznych, w tym znalezienia finansowania dla trwale wyższy wydatków publicznych – zaznacza Karol Pogorzelski, ekonomista Banku Pekao.

– Wszyscy mają świadomość, że tak wysokiego deficytu jak obecnie nie da się utrzymać na dłuższą metę – dodaje Janusz Jankowiak, główny ekonomista Polskiej Rady Biznesu. – Rząd, chcąc nie chcąc, musi wejść na ścieżkę jego redukcji, tym bardziej że na 99 proc. wiosną tego roku Komisja Europejska nałoży na nas procedurę nadmiernego deficytu, co niejako będzie wymuszać dostosowania w polityce fiskalnej – zaznacza Jankowiak.

Czytaj więcej

Budżet i podatki

Unia Europejska ma nowe reguły dyscypliny budżetowej. „Bardziej realistyczne”

Negocjacje trwały wiele miesięcy, ale w końcu udało się pogodzić zwolenników dyscypliny budżetowej z tym postulującymi reformy. Nowe reguły w teorii są łagodniejsze, ale praktyce mają przywrócić dyscyplinę budżetową.

Podatki czy cięcia

Procedura to swoistego rodzaju nakaz ze strony unijnego nadzoru podejmowania działań, które skutkować będą reedukacją deficytu o odpowiedni poziom. Może to być 0,5 pkt proc. PKB, jak wskazuje minister Domański, albo nawet 1 proc. PKB.

Co to oznacza dla finansów państwa, czy też może szerzej – dla Polaków? – Moim zdaniem ryzyko nałożenia procedury na Polskę nie jest tak wysokie, wynosi 30–50 proc. Niemniej nie zmienia to faktu, że rząd musi się zmierzyć z wyzwaniem odbudowy dochodów podatkowych, które zostały w ostatnich latach mocno uszczuplone w postaci reform Polskiego Ładu czy tarczy antyinflacyjnych i obniżek stawek VAT. Za to znacząco wzrosły trwałe wydatki, choćby na zbrojenia – zaznacza Pogorzelski.

Konieczne dostosowania fiskalne mają też wpływ na tempo realizacji obietnic wyborczych koalicji rządzącej. Takich jak choćby podwojenie kwoty wolnej w PIT do 60 tys. zł czy znaczące ulgi w składkach ZUS dla mikrofirm.

Czytaj więcej

Budżet i podatki

Sejm o budżecie. "Domański zrobił więcej w 4 dni niż premier Morawiecki w 6 lat"

Tuż przed Świętami, w czwartek, Sejm rozpoczął prace nad rządowym projektem budżetu państwa na 2024 r. Czasu jest mało, bo ustawa budżetowa musi trafić na biurko prezydenta przed końcem stycznia przyszłego roku.

Wpływ wojny

Ekonomiści sugerują, że nowy rząd może powinien pomyśleć o tzw. podatku wojennym albo o racjonalizacji wydatków pod względem ich efektywności i osiągania celów. Przykład? Program 500+ miał zwiększyć dzietność, ale skoro nic z tego nie wyszło, to może nie ma sensu realizacji programu 800+ dla wszystkich, w tym dla zamożniejszych rodzin?

Warto przy tym zwrócić uwagę, że odium za zacieśnienie fiskalne, czyli pewne niezadowolenie społecznie, spadnie na gabinet Donalda Tuska, choć winę za to w całości ponosi rząd PiS. Deficyt w finansach publicznych spuchł do 5,6 proc. PKB już w 2023 r. z 3,7 proc. PKB w 2022 (a w 2024 ma wynosić 5,1 proc. PKB). Skąd ten wzrost?

– Po części to efekt kryzysu energetycznego jako skutek agresji Rosji na Ukrainę, mrożenie cen energii w 2023 r. kosztowało kilkadziesiąt miliardów złotych – przyznaje Sławomir Dudek, szef Instytutu Finansów Publicznych. – A także związaną z wojną koniecznością wzmocnienia polskich sił zbrojnych. Ale jednocześnie rząd PiS, znając te wyzwania dla finansów publicznych, nie potrafił się powstrzymać przed rozdawnictwem i szastaniem publicznym groszem w ramach kampanii wyborczej i w myśl fałszywego przesłania, że przecież stać nas na wszystko – uważa Dudek.

Czytaj więcej

Budżet i podatki

Rząd Tuska zwiększa deficyt zaplanowany przez PiS. Wystarczy na obietnice?

Gabinet Donalda Tuska podniósł limit dziury w finansach państwa do 5,1 proc. PKB wobec 4,5 proc. PKB zaplanowanych przez rząd PiS. Jednak zdaniem ekonomistów to i tak za mało, by sfinansować obietnice.