Sprzedają nieruchomości za miliony a przychodzą po darmowe porady prawne

Niemal pół miliona porad udzielono w 2023 roku w ramach systemu nieodpłatnej pomocy prawnej i obywatelskiej – wynika z danych Ministerstwa Sprawiedliwości. Jednak ten system, działający od 2016 roku, ma sporo wad, które w praktyce sprawiają, że często korzyść z niego jest iluzoryczna. Według samorządowców i prawników wynika to ze słabego finansowania z budżetu, a także z dopuszczenia do doradzania osób nieprzygotowanych do tej roli. O tych problemach dyskutowano 8 marca podczas konferencji zorganizowanej w Bielsku-Białej przez tamtejszą Akademię Nauk Stosowanych oraz Naczelną Radę Adwokacką.

Odwiedzają punkty bezpłatnej pomocy prawnej, choć mają wysokie dochody

Teoretycznie system działa, bo punkty, w których są udzielane porady, nie narzekają na brak zainteresowania. Nie zawsze jednak korzystają z nich osoby rzeczywiście potrzebujące. Jak relacjonowali uczestnicy konferencji, zdarza się, że po poradę przychodzi np. żona dobrze zarabiającego lekarza, by poradzić się w sprawie sprzedaży nieruchomości wartej miliony złotych. Bywa też, że przychodzi osoba prowadząca spór w sądzie, by za darmo zweryfikować pracę obsługującego ją komercyjnie prawnika.

Jak zauważył adwokat Mariusz Hassa, wprawdzie osoby korzystające z darmowych porad wypełniają ankietę o swoich dochodach, ale w praktyce nie jest ona żadnym miernikiem zamożności czy ubóstwa.

– Niektóre osoby odwiedzające punkty pomocy wcale nie ukrywają, że mają wysokie dochody – zauważa adwokat.

Taka sytuacja – co podkreślano na konferencji – wynika z nowelizacji ustawy regulującej ten system, która przed 2018 r. limitowała darmowe porady tylko do pewnych grup społecznych. Dziś beneficjentem takiej pomocy może być właściwie każdy.

Czytaj więcej

Bezpłatna pomoc prawna

Adwokaci za bonami na nieodpłatne porady prawne

Ministerstwo Sprawiedliwości przedstawiło kolejny projekt nowelizacji ustawy o NPP, ale palestra pracuje nad własną propozycją usprawnienia tego systemu.

Inne patologie systemu bezpłatnej pomocy prawnej

Ale to nie koniec patologii. Kolejną jest ewidentne wprowadzanie w błąd osób korzystających z porad przez doradzające osoby, które nie są profesjonalnymi prawnikami. Efekty na co dzień widzi Mariola Adamiec-Witek, sędzia Sądu Rejonowego w Bielsku-Białej, która orzeka w sprawach z prawa pracy.

– Zdarza się, że ktoś wyrzucony z pracy chce walczyć ze swoim pracodawcą, ale wnosi pozew przeciwko niewłaściwemu podmiotowi, np. siostrzanej spółce o podobnej nazwie – relacjonuje sędzia. Dodaje, że zdarzają się przypadki wnoszenia spraw, które są już przedawnione. Powód czasem błędnie podaje kwotę netto wynagrodzenia zamiast kwoty brutto.

– Wszystkie te przypadki łączy jedno: to są ludzie wpakowani na miny przez „doradzicieli” i „pojaśniaczy” – tak ironicznie określiła sędzia jakość usług świadczonych przez tzw. doradców obywatelskich. Chodzi o dopuszczoną w ustawie możliwość świadczenia nieodpłatnych porad przez osoby, które nie są zawodowymi prawnikami, ale ukończyły specjalny kurs. Obejmuje on 70 godzin zajęć, z czego tylko połowa dotyczy prawa.

W rezultacie osoby korzystające z tych porad są przeświadczeni, że gdy np. zmieni się nazwisko dziecka, którego rodzice się rozwiedli, uchroni to takie dziecko przed obowiązkiem utrzymywania ojca, gdy ten na starość popadnie w niedostatek.

– Jesteśmy zdziwieni i przerażeni, gdy spotykamy takie osoby, wprowadzone w błąd przez osoby bez prawniczego przygotowania – powiedziała adwokat Izabela Białek.