Jedna bezpłatna porada prawna kosztuje państwo nawet 3000 zł. Jest raport NIK

Najwyższa Izba Kontroli wzięła pod lupę system nieodpłatnej pomocy prawnej. Z kontroli wynika, że adwokaci i radcowie udzielali porad średnio tylko raz dziennie w czasie do jednej godziny, w dodatku często w lokalach które nie były dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami.

Publikacja: 31.10.2024 12:57

Jedna bezpłatna porada prawna kosztuje państwo nawet 3000 zł. Jest raport NIK

Foto: Adobe Stock

mat

Była to druga kontrola dotycząca nieodpłatnej pomocy prawnej przeprowadzona przez NIK. Ta z 2018 roku wykazała, że system ten nie gwarantuje równego dostępu do pomocy prawnej na etapie przedsądowym i nie zapewnia efektywnego wydatkowania środków publicznych.

Tym razem kontrolą objęto działania 19 starostw powiatowych w latach 2020-2023. Z ustaleń kontrolerów NIK wynika, że punkty nieodpłatnej pomocy prawnej działały pięć dni w tygodniu przez cztery godzinny dziennie.  W każdym punkcie udzielano średnio tylko jednej porady dziennie w czasie do jednej godziny. Jak przy tym zaznaczono, średnia liczba porad znacząco różniła się pomiędzy poszczególnymi powiatami – od 0,4 do 2,1 porady dziennie. "Oznacza to, że potencjał systemu wykorzystywany jest tylko w 25 proc. Biorąc pod uwagę, że od 2019 r. zwiększył się zakres przedmiotowy ustawy o nieodpłatne poradnictwo obywatelskie, to efektywność systemu nie dość, że nie poprawiła się od poprzedniej kontroli NIK, to jeszcze realnie się pogorszyła" - podkreślono w komunikacie.

Z jakich dziedzin prawa udzielono najwięcej nieodpłatnych porad

Udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej i poradnictwa w niemal połowie przypadków dotyczyło prawa cywilnego. Na kolejnym miejscu znalazły się porady z zakresu prawa rodzinnego (ok. 20%), natomiast najrzadziej udzielano porad związanych z działalnością gospodarczą (0,2%). Najczęściej z porad korzystały osoby w wieku 35–45 lat (21,2%). Następną najliczniejszą grupą beneficjentów były osoby w wieku 45–55 lat (18,3%) oraz 65–75 lat (15,9%). Najrzadziej natomiast udzielano porad osobom, które nie ukończyły 18 roku życia (0,2%) oraz miały powyżej 85 lat (0,5%).

Czytaj więcej

Nieodpłatna pomoc prawna. Eksperci podzieleni ws. porad prawnych na odległość

Ile średnio kosztowało udzielenie jednej porady

W latach 2020 – 2023 (I półrocze) na utrzymanie punktów porad prawnych oraz na honoraria dla prawników wszystkie powiaty w kraju otrzymały z budżetu państwa łącznie 351 mln zł (w tym okresie w badanych jednostkach samorządu terytorialnego było to blisko 15 mln zł).

Jak czytamy na stronie NIK, średni koszt udzielenia jednej porady w kontrolowanych jednostkach wyniósł 248 zł (wahał się od 91,56 zł do 3003 zł w zależności od powiatu). "Tak znaczna rozpiętość tych wartości wynikała z różnicy w liczbie porad udzielonych w poszczególnych punktach. Z analizy danych wynika, że zainteresowanie beneficjentów nieodpłatną pomocą prawną było stosunkowo niewielkie. Starostowie na ogół nie posiadali informacji ilu było odbiorców działań z zakresu edukacji prawnej oraz nie dokonywali pomiaru efektywności tych działań" - czytamy.

NIK w podsumowaniu stwierdza, że system nieodpłatnej pomocy prawnej jest "nieefektywny, a zaangażowane środki nie przekładają się na pełne wykorzystanie jego potencjału.

Czytaj więcej

Bezpłatna pomoc prawna. Radcowie chcą zmiany, która ułatwi wszystkim życie

Była to druga kontrola dotycząca nieodpłatnej pomocy prawnej przeprowadzona przez NIK. Ta z 2018 roku wykazała, że system ten nie gwarantuje równego dostępu do pomocy prawnej na etapie przedsądowym i nie zapewnia efektywnego wydatkowania środków publicznych.

Tym razem kontrolą objęto działania 19 starostw powiatowych w latach 2020-2023. Z ustaleń kontrolerów NIK wynika, że punkty nieodpłatnej pomocy prawnej działały pięć dni w tygodniu przez cztery godzinny dziennie.  W każdym punkcie udzielano średnio tylko jednej porady dziennie w czasie do jednej godziny. Jak przy tym zaznaczono, średnia liczba porad znacząco różniła się pomiędzy poszczególnymi powiatami – od 0,4 do 2,1 porady dziennie. "Oznacza to, że potencjał systemu wykorzystywany jest tylko w 25 proc. Biorąc pod uwagę, że od 2019 r. zwiększył się zakres przedmiotowy ustawy o nieodpłatne poradnictwo obywatelskie, to efektywność systemu nie dość, że nie poprawiła się od poprzedniej kontroli NIK, to jeszcze realnie się pogorszyła" - podkreślono w komunikacie.

W sądzie i w urzędzie
Ile osób w Polsce nosi moje nazwisko? Możesz to sprawdzić w kilka minut
Zdrowie
Dodatkowe opłaty w szpitalach. Za co pacjent musi sam zapłacić?
Edukacja i wychowanie
Ferie zimowe 2025 później niż zazwyczaj. Oto terminy dla wszystkich województw
Konsumenci
Bank dostanie pozew, frankowicz zapomni o ratach. Co jeszcze zmieni ustawa?
Materiał Promocyjny
Big data pomaga budować skuteczne strategie
Prawo dla Ciebie
Coraz więcej chętnych na studia, nowe oblegane kierunki
Materiał Promocyjny
Seat to historia i doświadczenie, Cupra to nowoczesność i emocje