Problemy zaczynają się w KRS

Trybunał w Strasburgu: Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN nie jest niezawisła i bezstronna.

Publikacja: 08.11.2021 19:25

Krajowa Rada Sądownictwa

Krajowa Rada Sądownictwa

Foto: PAP/Radek Pietruszka

Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu uznał w poniedziałek, że Polska musi podjąć szybkie działania, by rozwiązać problem braku niezależności Krajowej Rady Sądownictwa oraz że Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN nie jest „niezawisłym i bezstronnym sądem ustanowionym przez prawo". Na rozpatrzenie w ETPC czeka jeszcze 57 innych spraw polskich prawników w kwestii praworządności w Polsce.

Trefne decyzje Rady

– To orzeczenie polityczne – uważa Sebastian Kaleta, wiceminister sprawiedliwości. I dodaje, że ETPC wydał kolejny wyrok, w którym kwestionuje polski KRS, uwzględniając kuriozalną zasadę, że są państwa dojrzałych demokracji, które mogą mieć skrajnie polityczny sposób wyboru sędziów oraz państwa wymagające kurateli.

Czytaj więcej

Wojciech Tumidalski: Pora zrobić coś z KRS

Zbigniew Ziobro, minister sprawiedliwości, jest jeszcze ostrzejszy w ocenie wyroku.

– Jest absurdalny i kuriozalny – mówił dziennikarzom na konferencji prasowej.

Do dokonanej przez ETPC oceny Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN jako organu niebędącego niezależnym i niezawisłym sądem posłużyło ustalenie, że system powoływania sędziów jest niewłaściwy, bo został upolityczniony. Niedawno podobnie Strasburg ocenił Izbę Dyscyplinarną SN.

Teraz ETPC orzekł, że Polska musi zapłacić sędziom, którzy wnieśli sprawę do Strasburga, po 15 tysięcy euro.

Dotyczy ona dwójki sędziów: Moniki Dolińskiej-Ficek i Artura Ozimka.

W 2017 i 2018 r starali się oni o sędziowski awans. Obecna KRS wydała jednak w ich sprawie negatywne rekomendacje, w efekcie z awansu nic nie wyszło. Z tego powodu sędziowie odwołali się do Sądu Najwyższego, a Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych ich skargi odrzuciła.

Sędziowie poskarżyli się więc do ETPC, zarzucając Polsce, że złamała ich prawo do rzetelnego procesu. Zarzucili także, że izba nie jest niezawisłym i bezstronnym sądem. Argumentowali, że niezależności takiej nie gwarantuje fakt, że sędziowie trafiają tam z rekomendacji nowej Krajowej Rady Sądownictwa. Trybunał stwierdził, że wobec sędziów doszło do naruszenia artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Według ETPC KRS to podstawowa przyczyna naruszenia konwencji, która jest źródłem innych problemów.

Trybunał oddalił wstępny sprzeciw rządu wobec skarg i w efekcie przyznał skarżącym rację. Zastrzegł, że jego zadaniem nie była ocena zasadności reformy polskiego sądownictwa jako całości, ale ustalenie, czy i ewentualnie w jaki sposób zmiany wpłynęły na prawa wynikające z art. 6 ust. 1 konwencji. W związku z tym zdaniem Trybunału na tę konkretną procedurę powoływania sędziów nadmierny wpływ miały władza ustawodawcza i wykonawcza. „Stanowiło to fundamentalną nieprawidłowość, która niekorzystnie wpłynęła na cały proces i podważyła legitymację Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego, która rozpoznawała sprawy skarżących. Izba nie była zatem »niezależnym i bezstronnym sądem ustanowionym przez prawo« w rozumieniu Europejskiej Konwencji" – zaznaczył.

„Ponieważ naruszenie praw wnioskodawców miało swoje źródło w zmianach w polskim ustawodawstwie, które pozbawiły polskie sądownictwo prawa wyboru sędziowskich członków KRS oraz umożliwiły władzy wykonawczej i ustawodawczej bezpośrednią lub pośrednią ingerencję w procedurę powoływania sędziów, potrzebne są szybkie działania naprawcze ze strony Państwa Polskiego" – orzekł ETPC.

Adwokat Sylwia Gregorczyk-Abram, pełnomocnik sędziów (kancelaria Clifford Chance, Inicjatywa Wolne Sądy), nie kryje zadowolenia z wyroku. – Trybunał, kwestionując status Izby Kontroli Nadzwyczajnej, podkreślał, że chodzi o wybór sędziów do niej, którego dokonuje obecna Krajowa Rada Sądownictwa – tłumaczy mecenas. Zwraca uwagę także, że ETPC stwierdził również, że prezydent Andrzej Duda, wręczając nominacje sędziom do izby, naruszył zabezpieczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Polska Temida na cenzurowanym

To nie pierwszy wyrok ETPC w sprawie zmian w polskim sądownictwie.

W lipcu 2021 r. w sprawie, która dotyczyła ukaranej przez korporacyjny sąd mecenas Joanny Reczkowicz, ETPC orzekł, że sposób powołania sędziów do Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego narusza Europejską Konwencję Praw Człowieka i łamie prawo do rzetelnego procesu. W orzeczeniu podważono gwarancję niezależności sędziów powołanych z rekomendacji nowej KRS. Mec. Reczkowicz przyznano odszkodowanie w wysokości 15 tys. euro.

Czytaj więcej

Ziobro komentuje wyrok ETPCz: Polska demokracją pod specjalnym nadzorem?

Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu uznał w poniedziałek, że Polska musi podjąć szybkie działania, by rozwiązać problem braku niezależności Krajowej Rady Sądownictwa oraz że Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN nie jest „niezawisłym i bezstronnym sądem ustanowionym przez prawo". Na rozpatrzenie w ETPC czeka jeszcze 57 innych spraw polskich prawników w kwestii praworządności w Polsce.

Trefne decyzje Rady

Pozostało 91% artykułu
Prawo karne
Wypadek na Trasie Łazienkowskiej. Nowe, szokujące informacje ws. Łukasza Żaka
Prawo dla Ciebie
Chronili swoje samochody przed powodzią. Policja wzywa ich na komendę. Będą mandaty?
Prawo karne
Ekstradycja Sebastiana M. Pomoże interwencja Radosława Sikorskiego?
Prawo dla Ciebie
Pracodawcy wypłacą pracownikom wynagrodzenie za 10 dni nieobecności
Materiał Promocyjny
Zarządzenie samochodami w firmie to złożony proces
Prawo pracy
Powódź a nieobecność w pracy. Siła wyższa, przestój, czy jest wynagrodzenie