Inwestor, który kupił aktywa od przedsiębiorcy w trudnej sytuacji, już dziś musi się liczyć z ryzykiem podważenia takiej transakcji (nowelizacja prawa upadłościowego wchodzi w życie 1 stycznia 2016 r.).
Uproszczony tryb podważania zakupów
Jeśli w ciągu roku od zakupu zostanie złożony wniosek o upadłość sprzedającego (i upadłość taka zostanie ogłoszona), zakup będzie z mocy prawa bezskuteczny, jeśli cena była rażąco niższa od wartości nabytych aktywów. Oznaczać to będzie, że zakupione mienie należy zwrócić do masy upadłości, a zapłaconą cenę odzyskać można zwykle tylko w postępowaniu upadłościowym, ustawiając się w kolejce wraz z innymi wierzycielami.
Kiedy jednak cena jest „rażąco" niższa od wartości zakupionego mienia? Jeśli kupujący i syndyk nie osiągną porozumienia w tej kwestii, syndyk musi pozwać kupującego. Wówczas w zwykłym procesie sądowym zostaje wyjaśnione, czy rzeczywiście wystąpiła rażąca dysproporcja między świadczeniami stron. W takim procesie stronom przysługują pewne gwarancje procesowe (pełne postępowanie dowodowe, możliwość aktywnego udziału w sprawie, dopuszczalność apelacji, a nierzadko też skargi kasacyjnej).
Nowe przepisy upraszczają ten tryb, w interesie wierzycieli upadłego sprzedawcy. O tym, czy cena była rażąco niska, zdecyduje sędzia-komisarz prowadzący postępowanie upadłościowe (nie będzie wymagane wyznaczenie rozprawy czy nawet wysłuchanie nabywcy). Rozstrzygnięcie sędziego-komisarza zaskarżyć będzie można do trzyosobowego składu tego samego sądu upadłościowego. Skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego będzie niedopuszczalna. Jeśli rozstrzygnięcie sędziego-komisarza pozostanie w mocy, upoważni ono syndyka do przejęcia sprzedanego mienia.
Sędzia-komisarz będzie też mógł zezwolić na to, by zamiast wydać syndykowi przedmiot transakcji, nabywca dopłacił różnicę między ceną kontraktową a wartością tego przedmiotu. To sędzia-komisarz zdecyduje jednak, czy dopuścić takie rozliczenie i za jaką dopłatą. Ponownie, rozstrzygnięcie sędziego-komisarza zaskarżyć będzie można tylko do trzyosobowego składu sądu upadłościowego.