„Beethoven i szkoła holenderska”. Urok wspólnego tańca

Gdy ludzie z wielu krajów, w tym i z Polski, pielgrzymują teraz do Amsterdamu, by podziwiać obrazy Vermeera, tytuł przedstawienia w Operze Narodowej „Beethoven i szkoła holenderska” sugeruje odniesienia właśnie do malarstwa. Tymczasem w XX wieku Holendrzy zadziwili świat w tańcu.

Ich doświadczenia dowodzą, że czasami lepiej nie wiedzieć nic, zaczynać od zera. Dopiero od lat 60. XX wieku zaczęły dziać się w Holandii rzeczy baletowo niezwykle interesujące. Sprawili to tzw. trzej panowie „van”, którzy podpatrując, co tańczy świat, stworzyli właśnie szkołę holenderską. Wyróżnia ją: umiłowanie prostoty, niechęć do wszelkiego gwiazdorstwa i otwarcie na eksperymentowanie, co wymaga absolutnej wszechstronności tancerzy.

Czarne i białe klawisze

Jeden z „ojców założycieli”, Hans van Manen, uważa, że taniec to tylko taniec. Nie ma opowiadania historyjek, psychologizowania i natrętnej symboliki. Taniec ma być jak abstrakcyjne malarstwo, choć tworzywem jest człowiek ze swą osobowością i emocjami.

Czytaj więcej

Muzyka klasyczna

Marszałkowskie wizje muzyczne

Zaostrza się konflikt wywołany pomysłem samorządu województwa lubelskiego, który zamierza stworzyć Operę i Filharmonię w Lublinie.

Perfekcyjne warsztatowo choreografie Holendrów wytrzymują próbę czasu, dowodzi tego spektakl Polskiego Baletu Narodowego, który rozpoczyna „Grosse Fuge” Hansa van Manena. Powstała ponad pół wieku temu, a i dziś propozycje wielu innych twórców wyglądają przy niej na dzieła jałowe.

Posługując się Wielką fugą B-dur i muzyką kameralną Beethovena w opracowaniu orkiestrowym, Hans van Manen stworzył w czerni i bieli układ na cztery tancerki i czterech tancerzy. Są jak białe i czarne klawisze fortepianu tworzące wspólną muzykę, a każde z nich pełni równie ważną, choć własną rolę.

W spowolnionym często ruchu, w zastygających pozach liczy się każdy gest, zatrzymanie dłoni lub podniesienie nogi. „Grosse Fuge” to taniec, w którym nikt nie może się wyróżniać, a wszyscy muszą prezentować najwyższy poziom. U nas zatańczyli najlepsi soliści, dodając tej choreografii podskórne napięcie, choć potrzeba trochę czasu i zgrania, by rzeczywiście stali się też jednym organizmem.

Czytaj więcej

Muzyka klasyczna

Kobiety o kobietach. Polki na francuskich scenach operowych

Dwie Polki przygotowały właśnie dwie ważne premiery na francuskich scenach operowych. Naszych artystów występujących tu jest jednak znacznie więcej.

91-letni Hans van Manen nie zdecydował się na podróż do Warszawy. Przyjechał za to młodszy o cztery lata Toer van Schayk i sam przywiózł taneczną wersję VII symfonii Beethovena. Zanim został choreografem, był scenografem i rzeźbiarzem, czego wpływ widać w jego baletach, bo z tancerzy lubi kształtować formy przestrzenne.

„Siódma symfonia” z 1986 roku należy do najsłynniejszych jego prac, bo też udało mu się znakomicie udowodnić, że ta symfonia Beethovena jest apoteozą tańca. Dla van Schayka przede wszystkim zespołowego, jedynie w drugiej części na plan pierwszy wybijają się choćby Chinara Alizade i Vladimir Yaroshenko, poza tym dominuje radosna zbiorowość. Finał porywa energią i żywiołowością zespołu, czujnie też prowadzonego przez Aleksieja Bakłana dyrygującego orkiestrą.

Polskie emocje

Szkoła holenderska to nie tylko XX wiek. Obecnie szefem Holenderskiego Baletu Narodowego jest wychowanek zespołu, urodzony w Danii Ted Brandsen. Specjalnie dla warszawskich tancerzy ułożył „Eroica Variations”. Dochowuje wierności swoim mistrzom, ale nie naśladuje ich ślepo, stara się zaadaptować do holenderskiego stylu to, co pojawia się w światowym tańcu, choćby ruch zaczerpnięty z codzienności. Jego praca to także popis zespołowości, ale i wysmakowany duet (Mai Kageyama i Ryota Kitai). Brakowało jedynie lepszego porozumienia z pianistą Piotrem Sałajczykiem.