Filip Mudyna, Małgorzata Bonarowska: Eksporterzy pod presją

W końcu czerwca bieżącego roku przyjęty został XIV pakiet sankcji Unii Europejskiej wobec Rosji, nakładający ograniczenia na kolejne 116 osób i podmiotów. Egzekwowana jest również zgodność dokonywanych transakcji z przepisami o kontroli obrotu produktami, usługami i technologiami podwójnego zastosowania. W ostatnim czasie do przestrzeni medialnej trafiły informacje o kolejnych postępowaniach podejmowanych wobec osób i podmiotów podejrzewanych o naruszenie regulacji o tzw. towarach „dual-use”.

Prace nad nowelizacją

Eksporterzy nie powinni przy tym zapominać o regularnym monitorowaniu zmian w krajowych regulacjach. Warto zwrócić uwagę, że trwają prace nad zmianą ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę.

Czytaj więcej

Służby mundurowe

Tama dla handlu z Rosją ma być szczelniejsza. KAS dostanie nowe narzędzia

KAS ma otrzymać nowe uprawienia w związku z egzekwowaniem sankcji wobec Rosji. Już dziś to robi, choć czasem przybiera to osobliwe formy.

Najnowsza wersja projektu nowelizacji przewiduje, w wybranych sytuacjach, wprowadzenie wymogu dołączenia do zgłoszenia wywozowego dodatkowego oświadczenia eksportera składanego pod rygorem odpowiedzialności karnej. Wymóg ten dotyczyłby osób i podmiotów dokonujących wywozu towarów objętych unijnymi środkami ograniczającymi ustanowionymi w związku z agresją Rosji na Ukrainę do państw, co do których istnieje ryzyko, że biorą udział w obchodzeniu unijnych sankcji.

Wymóg miałby również zastosowanie do podmiotów, które przewożą takie towary w procedurze tranzytu przez terytorium Rosji lub Białorusi. Dokument obejmowałby m.in. oświadczenie eksportera, że tranzyt przez Rosję lub Białoruś stanowi jedynie część całej trasy przewozu towarów, a początek i koniec tej trasy znajdują się poza terytorium Rosji i Białorusi. Eksporter będzie ponadto musiał oświadczyć, że końcowe przeznaczenie towaru ma miejsce w państwie trzecim innym niż Rosja i Białoruś, a także wskazać dane użytkownika końcowego.

Projekt przewiduje także szereg innych formalności i obowiązków, w tym wymóg przedłożenia naczelnikowi urzędu celno-skarbowego dokumentu potwierdzającego dokonanie odprawy celnej towaru w państwie przeznaczenia. Niedopełnienie tego obowiązku ma skutkować poważnymi karami pieniężnymi.

Pomimo że jest to dopiero przedmiot prac legislacyjnych, wydaje się, że projektowane regulacje będą zmierzać w kierunku zaostrzenia istniejącej praktyki oraz zwiększania odpowiedzialności eksporterów.

Praktyka organów i przedstawicieli celnych

Organy celne już teraz bacznie przyglądają się wywozom towarów sankcyjnych, przede wszystkim wyrobów klasyfikowanych do działów 84, 85 i 87 Nomenklatury Scalonej, do części krajów uczestniczących we Wspólnocie Niepodległych Państw, ale także do Emiratów Arabskich czy nawet Turcji. W ramach prowadzonych kontroli organy celne mogą żądać od eksporterów dodatkowych informacji i dokumentów w związku z odprawą towarów, w tym np. oświadczeń producentów czy też danych rejestrowych odbiorcy.

Również przedstawiciele celni coraz częściej wymagają od swoich klientów dostarczenia dodatkowych dokumentów oraz oświadczeń dotyczących statusu towaru oraz potencjalnych ryzyk sankcyjnych. Różnice w treści i formie takich oświadczeń obserwowane na rynku są wyzwaniem dla eksporterów dążących do zgodności z prawem prowadzonego obrotu.

Dla przedsiębiorców jest to niewątpliwie czas na zmniejszanie ryzyka ewentualnych nieprawidłowości oraz wdrożenie procedur umożliwiających dochowanie należytej staranności przy transakcjach. Działania due diligence powinny obejmować m.in. wnikliwą analizę towarów w celu określenia zakresu obowiązków związanych z obrotem takimi towarami, parametrów transakcji i partnerów biznesowych pod kątem ryzyka zastosowania przepisów o kontroli obrotu oraz przepisów sankcyjnych.

Pomocne może okazać się wdrożenie odpowiednich polityk i procedur wewnętrznych, które w przejrzysty sposób określą wymagane działania oraz podział obowiązków w organizacji. Istnieją również możliwości automatyzacji części z wymaganych czynności poprzez wdrożenie odpowiednich narzędzi, pozwalających ograniczyć potrzebny wysiłek administracyjny oraz ryzyko błędów.