Jarosław Gwizdak: Wakacje z Alicją Mazur

Moja słabość do seriali, zwłaszcza tych o „łagodnym zabarwieniu prawniczym”, znowu wzięła górę nad silnym postanowieniem robienia czegoś bardziej pożytecznego. Podczas kilku wakacyjnych wieczorów postanowiłem obejrzeć jeden z najchętniej i najliczniej oglądanych polskich seriali ostatnich lat.

Nie jest to wcale „Klan” ani „Czterdziestolatek”, ani nawet bardzo głośny w ostatnich miesiącach „1670”. Obejrzałem dla państwa wszystkie dwadzieścia siedem odcinków serialu „Skazana”. I nie był to czas (całkowicie) stracony.

Czytaj więcej

Rzecz o prawie

Jacek Dubois: …I sprawiedliwość dla wszystkich

Zdarza się, że po porannym procesie chcemy obrazić sędziego, w południe mamy poczucie tryumfu prawa, a o czternastej - że sprawy toczą się po prostu zwyczajnie.

Fabuła serialu należy do średnio oryginalnych. Na skutek spisku możnych, wpływowych i skrzywdzonych sędzia trafia do zakładu karnego, aby odsiedzieć w nim surowy wyrok. Jak nietrudno się domyślić, nie jest jej tam łatwo. To właściwie eufemizm. Sędzia Alicja Mazur ma tam, używając najłagodniej stylizowanego na więzienny języka – całkowicie przerąbane. Zakład Karny w Zabrzu – bo tam trafia nasza bohaterka – to miejsce przerażające. Osadzone odsiadują tu surowe wyroki, w tym dożywocia. Zdjęcia i praca kamery potęgują efekt zamknięcia i wymuszonej bliskości.

Władze zakładu karnego są oczywiście skorumpowane, do więzienia z łatwością trafiają narkotyki i wszystkie zakazane przedmioty.

Początkowo sędzia Mazur jest na samym dnie więziennej hierarchii. Składają się na to nie tylko jej dotychczasowa pozycja i działania zewnętrznych mocodawców, ale też fakt, że odbywa karę razem z tymi, które skazała. W tym zakresie scenarzyści naciągnęli cięciwę wyobraźni, niczym „cięciwę namiętności”, o której wspomina wybitna postać drugiego planu „Skazanej” – Patrycja Cichy, pseudo „Pati”. „Pati” dzieli z bohaterką celę i na początku jest oczywiście jedną z głównych jej prześladowczyń. Stopniowo panie przekonują się do siebie, a w ostatnich odcinkach serialu są wiernymi przyjaciółkami.

W jednym z przełomowych momentów sezonu pierwszego Alicja pisze dla Pati wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie. Ta właśnie scena sprawiła, że postanowiłem oglądać serial do końca, bo twórcy serii kupili mnie w całości. Otóż Pati, analizując pismo napisane przez Alicję, stwierdza autorytatywnie: „świetnie to napisałaś, profeska – nic z tego nie rozumiem!”

Dzięki swej wiedzy prawniczej, niezłomności i bezkompromisowości (oraz proporcjonalnemu użyciu przemocy, nie tylko w samoobronie) sędzia Mazur wspina się po więziennej drabinie szacunku. Do tego stopnia, że Pati nazywa ją pieszczotliwie „Alutą” i obie panie (nie tylko metaforycznie) – są zdolne pójść za sobą w ogień.

Nie wydaje mi się, żeby przeciętny widz zapamiętał z serialu postać pojawiającą się w trzecim odcinku trzeciego sezonu (łącznie w dziewiętnastym), ale dla mnie był to kolejny moment zatrzymania przed ekranem. Zakład karny w Zabrzu odwiedza wówczas Wojciech Bełza – prawnik z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.

W poprzednim odcinku, oczywiście za namową Alicji, osadzone napisały kilkadziesiąt listów do Fundacji, zarzucając władzom więzienia nieludzkie traktowanie. To właśnie sędzia uznała, że tylko organizacja pozarządowa może coś z tym zrobić.

Za to również należy się twórcom serialu szacunek – prawie sześć milionów (!) widzów „Skazanej” miało okazję kilkakrotnie usłyszeć o Fundacji i jej misji. Prawnik, który pojawił się w serialu, był w dodatku przystojny (gra go Wojciech Urbański). Czegóż chcieć więcej dla rozwoju prawniczych NGOsów w Polsce?