Jacek Dubois: Moda na retro

Dokumentować z szacunku

W trakcie rozmowy pod sądem kolega postawił tezę, że dziś nie ma już wielkich mówców i nikt nie chce słuchać wielogodzinnych oratorskich przemówień. Przypominałem sobie spotkanie chyba w 1983 r. z Jackiem Fedorowiczem. Wówczas jeden z widzów, równolatek prelegenta, zasugerował, że oni byli niepowtarzalnym pokoleniem mającym poczucie odpowiedzialności za ojczyznę i dzisiejsi młodzi już tego ciężaru nie potrafią unieść. Fedorowicz zaprotestował, przypominając, że za jego młodości koledzy byli w stanie co najwyżej namalować na murze znak protestu wobec władzy, a obecna młodzież walczy na ulicach z milicją. Zaimponował mi tą oceną. Miał jednak rację, bo to nie jest tak, że poprzednie pokolenia są lepsze od obecnych. Wszystkie mają swoich bohaterów, a te odchodzące trzeba dokumentować, bo tego wymaga szacunek dla nich i historii.

Nie zgadzałem się z tezą mojego rozmówcy, że nikt już nie przemawia jak za dawnych czasów i nikt nie chce słuchać wybitnych przemówień. Szybko przeszukałem zakamarki pamięci i przypomniał mi się kielecki sędzia, który, gdy przekroczyłem piątą minutę wystąpienia, zaczął robić miny, jakby miał znieść strusie jajo. Przypomniała mi się też sędzia z warszawskiej Pragi. Na widok adwokata otwierającego usta robiła minę, jakby za chwilę miały spaść na nią wszystkie plagi egipskie. To jednak były wyjątki. Tak naprawdę nie potrafiłbym podać dużo więcej przykładów, kiedy sędzia utrudniał przemówienie obrończe lub nie chciał go słuchać. Sędziowie często notowali i często do tez obrońców odnosili się w uzasadnieniu wyroku.

To nie jest marnowanie czasu

Przypomniała mi się sprawa sprzed kilku tygodni, gdy w gronie kilku broniących adwokatów głos zabrała nieznana mi pani mecenas. Swoim wystąpieniem całkowicie podbiła moje serce. I nie tylko moje, bo przewodniczący składu sędzia Hubert Zaremba oświadczył, że jako sędzia orzekający przed wyrokiem nie może odnieść się do słów obrońcy, ale jest pewien, że koledzy pogratulują jej przemówienia po zamknięciu rozprawy. Oczywiście tak zrobiłem, a słowa sędziego były najlepszym dowodem, że dobre adwokackie argumenty są słuchane i doceniane. Teza, że „nikt obecnie nie słucha i nie warto się wysilać”, może być zatem tylko usprawiedliwieniem dla leniwych. Otóż warto, bo słuchają, a od nas samych zależy, czy nasza mowa obrończa to nie będzie stracony czas. To nie czasy kształtują nas, tylko my sami kształtujemy swoje czasy, a jakość współczesnej adwokatury zależy od nas samych.

Nie jest też prawdą, że współczesne czasy determinuje pośpiech, bo nad wybitną jakością potrafi zatrzymać się nawet ten najbardziej zabiegany. Ja sam po wysłuchaniu wystąpienia Stanisława Hejmowskiego złapałem fazę na retro i swoją najbliższą mowę zamierzam rozpocząć od słów „prokurator zaszczycili ławę obrończą swoim przemówieniem, uchybiłbym zatem kurtuazji procesowej, gdybym tę mowę pozostawił bez odpowiedzi”. Sale sądowe potrafiły prześcigać najwykwintniejsze salony w elegancji i elokwencji. Modę tę warto podtrzymywać.

Autor jest adwokatem, sędzią Trybunału Stanu