Nursułtan zakażony koronawirusem. Od jego zdrowia zależy przyszłość Kazachstanu

W Kazachstanie nikt nie ma wątpliwości, że od stanu zdrowia 79-letniego „lidera narodu” zależy przyszłość całego kraju.

Aktualizacja: 21.06.2020 21:21 Publikacja: 21.06.2020 21:00

Nursułtan Nazarbajew zaraził się Covid-19. 6 lipca ma obchodzić 80. urodziny

Nursułtan Nazarbajew zaraził się Covid-19. 6 lipca ma obchodzić 80. urodziny

Foto: shutterstock

Władze tego największego w Azji Środkowej państwa jeszcze niedawno informowały, że epidemię mają już prawie za sobą. Wprowadzony w połowie marca stan wyjątkowy został zniesiony 11 maja. Od tamtej pory gospodarka zdążyła się odmrozić, a ludzie powrócić do pracy. W statystykach Kazachstan nie wygląda najgorzej, w niedzielę informowano o nieco ponad 17 tys. chorych i 118 ofiarach epidemii.

Co prawda od początku czerwca liczba ta nie uwzględnia bezobjawowych, a takich, według lokalnego resortu zdrowia, jest niemal 9 tys. Łagodny przebieg epidemii (w porównaniu chociażby z sąsiednią Rosją, która pod względem zachorowań zajmuje trzecią pozycję na świecie) w Kazachstanie zaburzyła czwartkowa wiadomość o tym, że pierwszy prezydent Nursułtan Nazarbajew zakaził się koronawirusem SARS-CoV-2. Co prawda doświadczyło tego już kilku innych wysokiej rangi polityków w kraju, ale Nazarbajew w Kazachstanie jest kimś więcej niż politykiem.

Portrety wciąż wiszą

– Głęboko ubolewam, że koronawirus nie ominął również naszego pierwszego prezydenta, Jełbasy – oświadczył obecny prezydent kraju Kasym-Żomart Tokajew, który jako pierwszy życzył zdrowia pierwszemu prezydentowi. „Jełbasy” w języku kazachskim oznacza „lider narodu”. To oficjalny tytuł Nazarbajewa, gwarantuje mu dożywotnią nietykalność oraz nietykalność jego majątku. Stolica kraju Astana zmieniła nazwę na Nur-Sułtan, gdy pierwszy prezydent w marcu ubiegłego roku podał się do dymisji. Aleja Nazarbajewa jest niemal w każdym większym mieście, a najbardziej znany jego pomnik znajduje się w największym mieście kraju Ałmaty. Symbolizuje siedzącego prezydenta ze skrzydłami anioła.

Tak się złożyło, że jego urodziny (6 lipca będzie obchodził 80-lecie) przypadają na Dzień Stolicy, to święto państwowe i dzień wolny od pracy. Od niemal dziesięciu lat 1 grudnia mieszkańcy kraju świętują też Dzień Pierwszego Prezydenta, nawiązuje do pierwszych wyborów prezydenckich w 1991 roku, gdy wygrał w pierwszej turze z wynikiem 98,8 proc. Rządzić zaś zaczął jeszcze radzieckim Kazachstanem w 1979 roku, został wtedy pierwszym sekretarzem Komunistycznej Partii Kazachstanu. Nic więc dziwnego, że w świetle konstytucji Nazarbajew jest „twórcą niepodległego państwa”.

– Portrety pierwszego prezydenta wciąż wiszą we wszystkich ministerstwach, urzędach i w wielu innych miejscach publicznych. Nawet w administracji nowego prezydenta. Nazarbajew występuje z orędziami, uczestniczy w imprezach i przeprowadza narady. Urzędujący zaś prezydent zajmuje się bieżącymi sprawami, w tym walką z koronawirusem – mówi „Rzeczpospolitej” Jewgienij Żowtis, znany kazachstański politolog. – Jełbasy jest ciągle obecny w polityce Kazachstanu, werbalnie i niewerbalnie – dodaje.

Nic więc dziwnego, że na wieści z Nur-Sułtanu błyskawicznie zareagowali m.in. przywódca Chin i Turcji, którzy wysłali telegramy i życzyli zdrowia pierwszemu prezydentowi. Władimir Putin postanowił nawet zadzwonić osobiście. Wielu analityków uważa, że spośród przywódców państw byłego ZSRR prezydent Rosji najbardziej liczy się właśnie z Nazarbajewem.

System nie przetrwa

Obecnie Nazarbajew stroi na czele wpływowej Rady Bezpieczeństwa, z którą konsultowane są wszystkie kluczowe decyzje dotyczące polityki wewnętrznej i zagranicznej, pozostał też liderem rządzącej partii Nur Otan. Rządzi z zaplecza, ale nawet na taki krok nie odważyli się jego żyjący i nieżyjący już przyjaciele z innych sąsiednich państw Azji Środkowej. Gdy rządzący od ponad ćwierćwiecza w Uzbekistanie Islom Karimow zmarł w 2016 roku, jego następca i dotychczasowy premier Szawkat Mirzijojew całkowicie przeformatował państwo pod siebie. Nie oszczędzono nawet córki Karimowa, która już od kilku lat siedzi w więzieniu. Z kolei rządzący od 1991 roku Turkmenbaszy (wódz Turkmenów) Saparmurat Nijazow zmarł w 2006 roku. Ale przyszedł Gurbanguły Berdymuchamedow, otrzymał dożywotni tytuł Arkadag i postawił sobie ponad 20-metrowy pomnik w centrum Aszchabadu. Z kolei 67-letni Emomali Rahmon również ma tytuł „lidera narodu”, ale w jesiennych wyborach prezydenckich w Tadżykistanie postanowił wystartować, po raz piąty.

Bogaty w złoża surowców energetycznych Kazachstan ma najmocniejszą gospodarkę w Azji Środkowej. W dochodach PKB per capita prowadzi nie tylko w regionie, ale wyprzedził już Brazylię i Turcję (dane MFW za 2019 rok). Pod względem praw i swobód człowieka Kazachstan nie wypada dobrze, choć i tak najlepiej w regionie, nie licząc Kirgizji, która od upadku ZSRR przeżyła już dwie rewolucje. W ubiegłorocznym rankingu Freedom House państwo Nursułtana Nazarbajewa znajduje się na poziomie Egiptu i pozostawia w tle nie tylko Turkmenistan, Tadżykistan czy Uzbekistan, ale również europejską Białoruś. Pod koniec maja prezydent Tokajew zatwierdził szereg reform, niewyobrażalnych jak na warunki środkowoazjatyckich dyktatur. Najważniejsza dotyczy manifestacji i protestów, organizatorom wystarczy zgłosić zamiar ich przeprowadzenia. O pozwolenie trzeba się będzie ubiegać w przypadku większych demonstracji.

– Prezydent Tokajew próbuje koncentrować władzę wokół swojej osoby, otaczać się swoimi ludźmi. Nie ma jednak takiej wagi politycznej i bagażu doświadczenia jak Nazarbajew – mówi Żowtis. – System w dotychczasowej postaci bez Jełbasy nie przetrwa. Drugiego Nazarbajewa w Kazachstanie nie będzie – dodaje.

Władze tego największego w Azji Środkowej państwa jeszcze niedawno informowały, że epidemię mają już prawie za sobą. Wprowadzony w połowie marca stan wyjątkowy został zniesiony 11 maja. Od tamtej pory gospodarka zdążyła się odmrozić, a ludzie powrócić do pracy. W statystykach Kazachstan nie wygląda najgorzej, w niedzielę informowano o nieco ponad 17 tys. chorych i 118 ofiarach epidemii.

Co prawda od początku czerwca liczba ta nie uwzględnia bezobjawowych, a takich, według lokalnego resortu zdrowia, jest niemal 9 tys. Łagodny przebieg epidemii (w porównaniu chociażby z sąsiednią Rosją, która pod względem zachorowań zajmuje trzecią pozycję na świecie) w Kazachstanie zaburzyła czwartkowa wiadomość o tym, że pierwszy prezydent Nursułtan Nazarbajew zakaził się koronawirusem SARS-CoV-2. Co prawda doświadczyło tego już kilku innych wysokiej rangi polityków w kraju, ale Nazarbajew w Kazachstanie jest kimś więcej niż politykiem.

Pozostało 82% artykułu
Polityka
Wybory prezydenckie w USA. Grupa republikanów: Trump nie nadaje się na prezydenta
Polityka
Izrael twierdzi, że Iran chciał dokonać zamachu na Beniamina Netanjahu
Polityka
Nietypowa próba rakietowa Korei Północnej. Pociski spadły na terytorium kraju
Polityka
Brandenburgia przed wyborami. Los kanclerza Scholza zależy od wyniku AfD?
Materiał Promocyjny
Wpływ amerykańskich firm na rozwój polskiej gospodarki
Polityka
Kontrole na granicy z Niemcami. Kto i czego powinien się spodziewać?